Her organizma birçok değişikliğe uğrayarak yaşlanır.
Bilim insanları, insanların neden yaşlandığı konusunda çeşitli teoriler geliştirmiştir; ancak bunların hiçbiri tam olarak kanıtlanamamıştır ve yaşlanmanın tek nedeni gibi görünmemektedir.
| Programlı yaşlanma teorisi Bir türün yaşlanma hızı genlerle önceden belirlenir. Genler hücrelerin ne kadar süre yaşayacağını etkiler. |
Serbest radikal teorisi Kimyasal reaksiyonlarla oluşan hasarın birikmesi hücreleri zamanla işlevsiz bırakır. Antioksidanlar bu zararı azaltmaya çalışır. |
|
| Okuma zorluğu Gözün yakına odaklanma zorluğu; genellikle 40 yaş civarında belirginleşir. |
İşitme değişiklikleri En tiz sesleri algılama azalır; bazı yüksek tonlu harflerde anlaşılma güçleşir. |
|
| Vücut yağ dağılımı Yağ oranı artar; deri altı yağ azalırken karın bölgesi yağlanır, cilt incelir ve kırışıklıklar artar. |
Su kaybı Yaşla birlikte vücuttaki su miktarı azalır; bu "kuruma" el sırtı görünümünde ve deri kalitesinde etkili olur. |
|
| Organ kapasiteleri İç organ fonksiyonları ~30 yaşından sonra yavaşça azalır; ancak çoğu organ fazladan kapasiteye sahiptir. |
Örnek Karaciğerin yarısı hasar görse bile geriye kalan doku genellikle işlevi sürdürebilir. |
Vücutta yaşla görülen bazı değişiklikler
- Böbreklere, karaciğere, beyne ve ince damarlara giden kan miktarı azalır.
- Böbreklerin toksin ve ilaçları atma becerisi azalır.
- Karaciğerin zehirli maddeleri uzaklaştırma ve ilaçları işleme kapasitesi düşer.
- Nabız hızı ayarlama mekanizmalarında değişiklikler olur; kalpten çıkan maksimum kan miktarı azalır.
- Glukoz toleransı azalır.
- Akciğerin hava dolaşım kapasitesi azalır; ekshalasyon sonrası kalan hava miktarı artar.
- Hücrelerin enfeksiyon ve inflamasyonla savaşma becerisi azalır.
| Sağlıklı yaşam yaşlanmayı geciktirir İleri yaşta işlev kaybı çoğunlukla hastalıklardan kaynaklanır. Hareketsizlik, kötü beslenme, obezite (özellikle karın çevresi), sigara, alkol, madde bağımlılığı ve kronik stres; yaşlanmayı ve serbest radikal üretimini hızlandırır. |
Genetik yapımız zayıf olsa bile, sağlıklı yaşam alışkanlıklarıyla bu değişikliklerin çoğu önlenebilir veya geciktirilebilir. Örneğin sigaranın bırakılması her yaşta akciğer fonksiyonlarını iyileştirir ve akciğer kanseri riskini azaltır.
Yazar: Dr. Hasan İnsel
