Yapıcı eleştiri

“Hindistan’da çok ünlü bir ressam varmış. Herkes bu ressamın yaptıklarını kusursuz kabul edecek kadar beğenirmiş.

Ve onu “Renklerin Ustası” anlamına gelen “Ranga Çeleri” olarak tanısalar da; kısaca ‘Ranga Guru’ derlermiş. Onun yetiştirdiği bir ressam olan Raciçi ise artık eğitimini tamamlamış ve son resmini yaparak Ranga Guru’ya götürmüş ve ondan resmini değerlendirmesini istemiş. Ranga Guru ise; ‘Sen artık ressam sayılırsın Raciçi, artık senin resmini halk değerlendirecek’ diyerek resmi şehrin en kalabalık meydanına götürmesini ve en görünen yerine koymasını istemiş. Yanına da kırmızı bir kalem koyarak halktan beğenmedikleri yerlere çarpı koymalarını rica eden bir yazı bırakmasını istemiş. Raciçi denileni yapmış.

Ve birkaç gün sonra resme bakmaya gittiğinde görmüş ki, tüm resim çarpılar içinde ve neredeyse görünmüyor. Çok üzülmüş tabii. Emeğini ve yüreğini koyarak yaptığı tablo kırmızıdan bir duvar sanki. Alıp resmi götürmüş Ranga Guru’ya ve ne kadar üzgün olduğunu belirtmiş.

Sanırım hem kişi olarak hem de toplum olarak en çok ihtiyacımız olan şeylerin başında yapıcı eleştiri geliyor. Bununla birlikte önemli olan bir şey daha var, o da eleştiriye tahammüllü ve açık olabilmek. Eleştiri yapıcı olursa, eleştiriye hazır ve tahammüllü olmak da kolaylaşıyor. Hani atalarımızın dediği gibi, amaç üzüm yemek olmalı.

Hedef bağcıyı dövmek olursa ne eleştiriyi kabul kalıyor ne de eleştirenin ölçüsü. Eleştirinin yanına düşünülen çözümü eklemek eleştiriyi çok daha değerli kılıyor. Küçük bir hikâye bunu çok güzel anlatıyor:

Ranga Guru üzülmemesini ve yeniden resme devam etmesini önermiş. Raciçi yeniden yapmış resmi ve yine Ranga Guru’ya götürmüş. Tekrar şehrin en kalabalık meydanına bırakmasını istemiş Ranga Guru. Ama bu defa yanına bir palet dolusu çeşitli renklerde yağlı boya, birkaç fırça ile birlikte. Ve yanına insanlardan beğenmedikleri yerleri düzeltmesini rica eden bir yazı ile birlikte bırakmasını istemiş. Raciçi denileni yapmış. Birkaç gün sonra gittiği meydanda görmüş ki resmine hiç dokunulmamış, fırçalar da, boyalar da kullanılmamış. Çok sevinmiş ve koşarak Ranga Guru’ya gitmiş ve resme dokunulmadığını anlatmış. Ranga Guru ise; ‘Sevgili Raciçi, sen birinci konumda insanlara fırsat verildiğinde ne kadar acımasız bir eleştiri sağanağı ile karşılaşabileceğini gördün.

Hayatında resim yapmamış insanlar dahi gelip senin resmini karaladı. Oysa ikinci konumda onlardan hatalarını düzeltmelerini istedin, yapıcı olmalarını istedin. Yapıcı olmak eğitim ve bilgi gerektirir. Hiç kimse bilmediği bir konuyu düzeltmeye kalkmadı, cesaret edemedi. Sevgili Raciçi mesleğinde usta olman yetmez, bilge de olmalısın. Emeğinin karşılığını, ne yaptığından haberi olmayan insanlardan alamazsın. Onlara göre senin emeğinin hiçbir değeri yoktur. Sakın emeğini bilmeyenlere sunma ve asla bilmeyenle tartışma’ demiş.”

Bizim hekim olarak emeğimizi sunmama gibi bir şansımız yok, zaten böyle bir isteğimiz de yok. Bizler emeğimizi, bilgimizi, elimizden geldiğince paylaşmak ve hastalarımıza öğrencilerimize, asistanlarımıza faydalı olmak istiyoruz. Sağlıkla ilgili düzenlemelerde de emeğimizin takdir edilmesini istiyoruz. Aynı zamanda düzenlemelerle ilgili olarak da hikâyedeki gibi yapıcı eleştiri yapmamızı öneriyorum. Bizleri eleştirenlerin de, bizlerin de, eleştirilerde yapıcı ve insaflı olmamız gerektiğini düşünüyorum.

Özge Ardıçoğlu