Yapay zeka yakında gözden demans taraması yapacak.

Yapay zeka yakında gözden demans taraması yapmasını sağlayacak. Yapay zeka artık demansın ilk belirtilerini tespit etmek amacıyla retinayı analiz etmek için kullanılabilecek.

Araştırmacılar, gözdeki kan damarlarını inceleyerek, risk altındaki hastaları ilk belirtiler ortaya çıkmadan çok önce tespit edebilen ve erken teşhisi kolaylaştıran bir araç geliştirdiler. Basit bir göz testi demans riskini ortaya çıkarabilir mi? Bu, nörodejeneratif hastalıkların ilk belirtilerini tespit etmek için retinayı analiz edebilen bir yapay zeka geliştiren City St George’s, Londra Üniversitesi ve Edinburgh Üniversitesi’ndeki araştırmacıların önerisidir. Gözdeki kan damarlarının yapısını inceleyen bu teknoloji, herhangi bir belirti ortaya çıkmadan çok önce risk altındaki kişileri tespit etmek için hızlı ve invazif olmayan bir yöntem sunuyor.

Toplanan ve analiz edilen yaklaşık bir milyon retina taramasıyla bu yaklaşım, Alzheimer gibi hastalıkların teşhisini dönüştürebilir. Tedavinin olmadığı bir dönemde, hastalığın erken teşhisi bakımın uyarlanmasını ve tedavinin öngörülmesini sağlayacaktır. Optisyenler yakında bu tıbbi devrimde kilit bir rol oynayabilir.

Beyin sağlığına açılan pencere olarak göz analizleri
City St George’s, University of London’daki araştırmacılar tarafından geliştirilen Quartz algoritması, retinayı beyin sağlığının bir göstergesi olarak kullanıyor. Bu yapay zeka aracı, retina görüntülerini kan damarlarının yapısına, özellikle de genişliklerine ve burulma derecelerine odaklanarak analiz ediyor. Gözün arteriyolleri ve venülleri doğrudan beynin damar ağına bağlı olduğundan nörolojik işlev bozukluğunun erken belirtilerini gözlemlemeyi mümkün kılıyor. Quartz bu damarlardaki değişimleri hassas bir şekilde ölçer ve nörodejenerasyonun başlangıcına işaret edebilecek anormallikleri tanımlar.

The Guardian’ın haberine göre araştırmacılar daha sonra bu verileri 63.000’den fazla hasta üzerinde yapılan bilişsel testlerle karşılaştırdı. Belirli vasküler değişiklikler ile hafıza performansı, tepki süresi ve zekadaki azalma arasında bir bağlantı kurdular. Bu sonuçlar, retinanın herhangi bir klinik semptom ortaya çıkmadan çok önce beyindeki ince değişiklikleri yansıtabileceğini düşündürmektedir.

Bu yaklaşımın önemli bir avantajı vardır. MR veya lomber ponksiyon gibi zahmetli tekniklere başvurmak zorunda kalmadan beyin bozukluklarını tespit etmeyi mümkün kılıyor. Gözlükçüde çekilen basit bir retina fotoğrafı sayesinde, klinik semptomların başlamasından çok önce demans riskini değerlendirmek mümkün hale geliyor. Bu non-invaziv, hızlı ve erişilebilir yöntem erken teşhiste devrim yaratabilir. Ayrıca risk altındaki hastaların erken tedavisini de kolaylaştıracaktır.

İskoç araştırmacılar tarafından desteklenen bir proje
City St George’s, Londra Üniversitesi ve Edinburgh Üniversitesi’ndeki NeurEYE projesi tarafından geliştirilen yaklaşımlar, retinal vasküler yapıların ayrıntılı analizini devasa bir veri tabanının kullanımıyla birleştirerek birbirini tamamlıyor. Somut bir ifadeyle NeurEYE, neredeyse bir milyon retina taramasını analiz etmek için yapay zekâ ve makine öğrenimine dayanıyor. Amaç, büyük ölçekli bir tahmin modeli oluşturmaktır. Bu tamamlayıcı yaklaşım, hem risk altındaki bireylerin doğru bir şekilde taranmasını hem de uzunlamasına izlenmesini sağlayacaktır. Bu, demansın birkaç yıl içindeki gelişimini anlamak için gereklidir. Projenin eş lideri Profesör Baljean Dhillon şöyle açıklıyor: “Retina, beyin sağlığının gerçek bir biyolojik barometresidir. Bir göz testi sırasında çekilen basit bir fotoğrafla, beyindeki değişiklikleri yıllar öncesinden tahmin edebiliriz.”

Projenin hedefi sadece tarama ile sınırlı değil. Demans tedavilerine yönelik araştırmaları da hızlandırabilir. NeurEYE, bilişsel bozukluk geliştirme riski taşıyan hastaları erken bir aşamada tespit ederek, bu hastaların klinik çalışmalara dahil edilmesini kolaylaştırabilir. Bu da gelecekteki deneysel tedavilerin etkinliğini artıracaktır. Bu araç aynı zamanda hastaların zaman içindeki gelişimini, yeni tedavileri ve terapötik stratejilerin adaptasyonunu izlemeyi de mümkün kılacaktır. Ekip, teknolojinin 2026 gibi erken bir tarihte günlük uygulamada benimsenmesini ve optisyenlerin nörodejeneratif hastalıkların önlenmesinde ve hastaların uzman bakımına daha hızlı yönlendirilmesinde kilit bir rol oynamasını umuyor.

Hasta bakımı için çok önemli bir konu Demans, özellikle ortalama yaşam süresinin arttığı toplumlarda önemli bir halk sağlığı sorunudur. Fransa’da 900.000 kişi Alzheimer hastalığından muzdariptir. Tüm nedenlere bağlı olarak 1,2 milyondan fazla kişi demans hastasıdır. Yaşlanan nüfusla birlikte bu rakamlar önümüzdeki on yıllarda keskin bir şekilde artabilir. Daha önce de söylediğimiz gibi, şu anda bir tedavisi yok. Dahası, teşhis çoğu zaman gecikmekte ve bu da tedaviyi daha karmaşık hale getirmektedir. Erken teşhis, tedavinin önceden belirlenmesini mümkün kılacak ve hastalar ile ailelerine yönelik desteği iyileştirecektir. Fiziksel ve duygusal yük ihmal edilebilir olmaktan çok uzaktır.

Belirtiler ortaya çıkmadan önce hastalığın erken belirtilerinin tespit edilmesi demansla mücadeleyi dönüştürebilir. Erken teşhis, hastalara hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için yaşam tarzlarını uyarlama fırsatı verecektir. Araştırmalar fiziksel egzersiz, dengeli beslenme ve bilişsel ve sosyal aktivitenin sürdürülmesinin koruyucu bir rol oynayabileceğini gösteriyor. Profesör Chris Owen’a göre bu yeni araç, uygun bakıma erişimi dönüştürebilir.

Bakım ve destek ihtiyacının sürekli arttığı bir dönemde, göz muayenelerine uygulanan yapay zeka gibi araçlar, büyüyen bir halk sağlığı sorununa somut bir yanıt sunabilir.