Gözlük üzerine konuşmalar

GÖZLÜK ÜZERİNE KONUŞMALAR
Gelişen teknoloji gözlük camı konusunda seçenekleri çoğalttı. Gözlükçüye giden hasta çok fazla alternatif karşısında kalmaktadır. Tabii kafalar da karışıyor. Bu konuda göz doktorunun yönlendirmesi gerekmektedir. “Söz uçar, yazı kalır” düşüncesi ile anlatılanları yazıya da döktüm. Aşağıdaki yazılar gözlük reçetelerimize eklenen, hastayı aydınlatacak, karar vermesine yardımcı olacak yazılardan oluşmaktadır.

GÖZLÜK CAMI ÖNEMLİ

Bankacısınız. Veya gün boyu bilgisayar başındasınız. Veya göz uğraşınız çok olan bir işteyseniz ve gözlük kullanıyorsunuz. Sıradan bir gözlük camı kullanamazsınız. Kaliteli bir gözlük camı seçtiniz, bitti mi? Hayır.

1.Verteks Verteks gözle cam arka arasındaki mesafedir. Numara arttıkça önem kazanır.
2.Optik merkez önemlidir. Özellikle astigmatta optik merkezde kayma az görme ve gözde yorulma nedenidir.
3.Pantoskopik açı gözlüğün yüzle açısı olup 7-22 derece arasında değişir. Yaptığınız mesleğe göre ayarlanmalıdır. Plastik gözlüklerde 7 dereceye ayarlıdır, düzeltmek mümkün değildir.
4.Miyop’larda yakına bakarken miyop numarasının az tutulduğu özel cam kullanılmalıdır. Uzağa bakarken kullanılan miyop camı yakın görmede sıkıntı verir, az görme nedenidir, gözü görme gayretine sokar.
5.Konverjans: Yakına bakarken yatay göz kasları gözleri içe doğru döndürür. Bu uzun süreli yakın bakışlarda gözleri yorar. Gözler içe dönmeden görüntüyü bakılan noktaya yansıtan gözlük camı kullanarak göz yorulması önlenmelidir. Gün boyu cep telefonuna bakanlarda ve bilgisayar başında olanlar için önemlidir.
6.38-40 yaş sonrası gözlük camının odaklama alanı altına eklene bir özellik yakın gözlüğü kullanmadan uzun süre yakını da gözlüksüz görmenizi sağlar.
7.Mavi ışık süzme: Sarı nokta hastalığı 60 yaş sonrası körlüğe neden olan ciddi bir hastalıktır. Camınız mutlaka ileride “Sarı nokta hastalığı” olmamanız için antirefle ve mavi ışığı süzen özellikte olmalıdır.
8.Güneş gözlüğü: Dostunuz güneş zararlı ışınları da barındırır. Işık göze kaliteli bir güneş gözlüğü ile süzülerek göze girmelidir. Aksi halde katarakt (perde), yakın görememe ve sarı nokta hastalığı erken gelir.
Göz önemli, gözlük camınız da sıradan olmamalıdır.

MAVİ IŞIK GÖZÜNÜZE ZARAR VERİR
Yaşam süresi uzadı. İnsan yaşlanırken, keskin görmeyi sağlayan sarı nokta da yaşlanıyor ve görme giderek bozuluyor. Mavi ışık bu bozulmayı hızlandırıyor.

“Sarı nokta hastalığı” 60 yaş sonrası için ciddi bir hastalıktır ama önlemini gençlikte almalısınız. Mavi ışık sarı noktada keskin görmeyi sağlayan hücre ölümüne veya yapılarının bozulmasına neden olur.
*Göz içindeki lens maviyi süzer ama yoğun bilgisayar ve cep telefonu uğraşı nedeniyle bu yeterli olmamaktadır.
*Katarakt (perde) ameliyatı sonrası maviyi süzen lens ortadan kaldırılmış olur.

Mavi korumalı gözlük:
*Gün boyu bilgisayar başındakiler ve cep telefonuna çok kullananlar için mavi korumalı cam önemlidir.
*İlaveten cep telefonu maviyi süzme özelliğine ayarlanmalıdır.
Sarı nokta hastalığı: Cildiniz gibi gözdibinde görmenin beyne nakledildiği sarı nokta da yaşlanır. 60 yaş üzeri insanlar bu ciddi görme azalması nedeni ile uğraşmaktadırlar.
*Şeker, tansiyon, damar sertliği, yaşlılık sarı noktanın bozulmasını hızlandırır. Yeşillik sebzelere ağırlık vermek, gözde oksijeni arıtan yürüme ve egzersizler yararlı olur.
*Zararlı ışınları süzen kaliteli bir güneş gözlüğü ile sarı nokta güneşten kardan korunmalıdır. Dostunuz güneş zararlı ışınları da barındırır, mutlaka göze süzülerek girmelidir.
*Gözlük camı alırken antirefle kaplama kalitesini önemseyin.
Miyop’ da bozulma daha hızlı ve fazla: Miyop uzağı görememedir, eksi gözlük camları ile görme sağlanır. 3 numara üzeri miyoplarda sarı nokta bozulması 9 defa daha fazladır.
Uyumun güçlenmesi: Mavi ışık uyumu güçlendirir, okul çağında miyopta ilerlemeye neden olur. Mavi ışık gözdibinde sarı noktanın önünde oluşur, görme gayreti ile sarı noktaya düşürülür. Bu gözde gerilme ve yorulma nedenidir.
Yaşlılıkta göz ve kulak önemlidir. Bu ikilinin bozulması yaşam kalitenizi ve imajınızı bozar. Önlemi gençliğinizde almalısınız.

ANTİ REFLE ALIRKEN NELERE DİKKAT ETMELİ
“Bir ok atayım havadaki kuşu da yerdeki tavşanı da vursun” Olur mu olur, ama masallarda. Kesinlikle olmaz. Antirefle özellikleri ve sağlayacağı yararlar farklıdır. Antirefle seçerken hedefinizi belirlemelisiniz. Hedefleriniz ne olmalı?
*İleride sarı nokta hastalığı ve katarakt oluşmasını engellemek.
*20 yaş öncesi miyoptaki ilerlemeyi durdurmak.
*Göz yorgunluğunu gidermek
*Gece far ışıklarından korunmak, parlamaları gidermek.
*Gece daha net görmek istiyorsanız, kontrastı artırmak sizin için önemli ise ona göre bir anti refle düşünmelisiniz.
*Gün boyu bilgisayar başında iseniz mavi ışığı kesen, kontrastı artıran (net görme yönünden önemli) anti refle seçmelisiniz. (kontrast zeminle bakılan nesle arasındaki zıtlık)
Göze giren ışık da güneş de önemlidir. Dopamin sinir hücreleri arasında iletişimi sağlar. Yetersiz ve hatalı ışık retinada üretilen ve miyop’u ilerletmeyen dopamin’ in üretimini azaltır. 20 yaş öncesi güneş ışığından yeterince yararlanarak miyopta ilerleme riskini azaltmalıdır ama göze giren zararlı ışık da süzülmelidir.

Mavi ışığı önemseyin: Mavi gözün düşmanıdır kısa dalga boylu ve yüksek enerjilidir. (415-455 nm dalga boyu) göz yorgunluğu, göz kuruluğu ve baş ağrısı yapar. Mavi gözdibinde sarı nokta önüne düşer. Onu sarı noktaya taşımak gayret ister ve gözü yorar.
*Mavi sarı noktada da ciddi bozulmalar yapar. Göz içindeki lens mavi ışığı süzer, ama çok renkli dünyamızda bu yeterli olmaz.
*Okul çağında miyopta ciddi numara artışı nedenidir.
*60 yaş sonrası sarı nokta hastalığına neden olur.
*Net görmede mavi de önemlidir, mavinin yerine ne geçmeli? 465-495 nanometre aralığında göze zararsız mavi-türkuaz ışığın geçişine izin veren özel camlar kullanılmalıdır.

Püf nokta: Net görmede mavi de önemlidir, mavinin yerine ne geçmeli?
*Göze zararı olmayan düşük mavi aralıklı mavi korumayı seçmelisiniz.
*465-495 nanometre aralığında göze zararsız mavi-türkuaz ışığın geçişine izin veren özel camlar kullanılabilir.
Kaliteyi, bozulmamayı, çizilmeye direnci de önemsemelisiniz.
Siz gözlük çerçevesinde kaldınız, biz göz sağlığı için camın kalitesine daha çok dikkat çekmek isteriz.

PROGRESSİF CAMI ANLAMAK
40 yaş sonrası “Elektrik yerine mum kullanma” gibi bir inadınız yoksa yakın gözlüğü için her mesafeyi gören “ Progressif cam” kullanmalısınız. Neden progressif?
*Önce ve en önemlisi: İlerlemeyi durdurur. Yakını görememe göz içindeki lensin elastikiyet kaybı, çevresindeki siliyer kasın zayıflamasıdır. Lens açılıp kapanmalı, silyer kas kasılarak gücünü korumalıdır. Klasik yakın gözlüğünde bu hareketi sağlayamazsınız.
Okurken yazarken, bilgisayara bakarken sabit kalır.
*Uzağı da yakını sadece 40 cm.den değil her mesafede görmelisiniz.
*İmajınızı korumalısınız. İmajım bozulur diye yakın gözlüğü takmayan çok insan var. Yakın gözlüğü ve üstten bakarak karizmayı çizdirmeyin.
*Konfor: Çağın gereğini yapmak gerekir. Progressif cam çağın gereğidir, rahatlıktır, konfordur..
*Hareketli yaşam: Hareketli yaşam, cep telefonu, market, gün boyun hızlı davranma gereği progressif kullanmayı gerektiriyor.

Cep telefonuna ödediğiniz para: Sadece alo demek için almanız gereken telefon yerine çok teferruatlı cep telefonu alıyoruz, çünkü gereken budur. Konforun da bir maliyeti vardır. Yakını her mesafeyi gören progressif gözlük de mutlaka gereklidir. Ama çok teferruatlı olmayabilir.

Ahmet bey, Ayşe hanım..: 100 kişi rahattır, ama feveran eden tek bir kişi bizi etkiler. Bazıların beklentisi fazladır, onlar 18 yaş beklentisi içerisindedir.
Aceleciyiz, sabırsızız, mucizeler bekleriz. Beynin uyumu diye bir olay var bazen bir ay sürebilir.
Hata varsa anlamak kolay: Gözleri tek tek kontrol edin.

*Çeneyi kaldırarak daha iyi görüyorsanız
*Başı eğerek daha iyi görüyorsanız
*Yüzü sağa sola döndürerek görüyorsanız
*Yakını net görmüyorsanız
*Uzakta netlik az ise camınızda sorun vardır. Plaketi olan çerçeve seçerseniz bunların hepsinin telafisi mümkündür.
Evde çevirmeli sabit telefon kullanmıyor cep telefonu kullanıyorsanız gözlüğünüz de mutlaka progressif camlı olmalıdır. Hareketli yaşam bunu gerektiriyor.

40 YAŞ SONRASI YAKIN GÖZLÜĞÜNÜ ANLAMAK
Düz mantıkçıyız, enine boyuna düşünmeyiz. 40 yaş sonrası yakın görmemezlik başlar. Caminin önünden gözlük alma almayla da övünenlerimiz vardır. Ne ani görmenin hızının bozulmasını, ne sarı nokta hastalığını, ne göz tansiyonunu ne katarakt gelişimini düşünürüz. Göz doktoruna gittik, yakın gözlüğü aldık, olay bitti mi? Hayır.

Lensin elastikiyetini anlamak: Göz içinde her mesafeye uyumu, odaklamayı sağlayan göz içi lensi zamanla yaşlanır, kireçlenir, özelliğini kaybeder. Uyum ve odaklama bozulur, katarakt başlar. Lensin bozulmasını önlemelisiniz.

Siliyer kasın gücünü anlamak: Siliyer kas göz içindeki lensin çevresinde ona bombeleşme veya düzleşme vererek odaklama ve uyumu sağlayan kastır. Bunun zayıflaması gücünü kaybetmesi yakın görmede hızlı bozulma nedenidir.
Derdiniz sadece yakını görememe mi? Hayır. Bozulan bir göz parçasının daha fazla bozulmasını önlemektir.

Elastikiyet ve elastikiyeti korumak?

*Lensin elastikiyetini koruyarak yakın görmemezliğin artmasını önlemelisiniz.
*Elastikiyeti koruyarak katarakt (perde) gelmesini engellemelisiniz.
*Yeterli odaklama ve uyumu sürdürmelisiniz. Bunun için özel egzersizler gerekir. (Flipper gözlük)
*Kaliteli bir güneş gözlüğü takarak elastikiyeti korumalı ve ilerlemeyi geciktirmelisiniz.

Nasıl ilerlemez?
*Işığı artırarak, uzaktan tutarak, uzak yakın odaklama ve uyum egzersizleri ile gözü gözlüksüzlüğe alıştırın.
*Numara düşük tutulmalı ki içerdeki lens (göz merceği) gevşeyip işi bırakmasın, çalışsın, elastikiyetini korusun.
*Her mesafeyi gören progressif cam olmalıdır ki lens içeride çalışsın, elastikiyeti sürsün.

Tek odaklı gözlük: Klasik tek odaklı yakın gözlüğü elastikiyeti sürdürmede yararlı değil zararlıdır. Yakına bakış anında göz içindeki lens sabit veya az hareketli kalır.
Çok odaklı gözlük: Progressif gözlüklerde hasta uzak ve yakın her mesafeyi görür ve göz içindeki lens devamlı hareket halindedir. Bu elastikiyetin sürdürülmesi demektir. Hız dünyasında hızı korumak demektir.Teknolojiye ayak uydurmak demektir.

MUTLAKA BİR GÜNEŞ GÖZLÜĞÜNÜZ OLSUN
Dinleriz, önemsemeyiz. Her şeyi biliriz ama gereğini yapmayız. Yaşam uzadı, 60 sonrası yılları görerek geçirmek için kaliteli, zararlı ışınları süzen bir güneş gözlüğünü karda ve güneşte mutlaka kullanmalısınız.
Dostunuz güneş aynı zamanda düşmanınızdır. Görmede etkili sinir hücreleri arasında iletişimi sağlayan dopamin üretiminde mutlaka gereklidir.
Güneşin kaçınılması ve korunması gereken zararlı ışınları da vardır:
*60 yaş sonrası ortaya çıkan katarakt (perde) oluşumunu hızlandırır, erken ortaya çıkmasına neden olur.
*50 yaş civarı gelişmesi gereken yakın görmemezliği (Prespiyopi) hızlandırır, 40 lı yaşlarda başlamasına neden olur.
* Göz dibinde sarı noktayı bozar. Yaşlılıkta gelişen “Sarı nokta hastalığı” na neden olur.
Güneş gözlüğü alırken aşağıdakilere dikkat ediniz.
*Zararlı ışınları süzen, belirli koyulukta mümkünse polarize olsun. Markada takılmayın.
*Pembeler, maviler, sarılar yarar değil zarar verir.
*Koyu ama zararlı ışınları süzmeyen bir güneş gözlüğü, göz bebeğini büyük tutar ve göz içine direk sarı noktaya girmesine neden olur. Sarı noktadaki görme keskinliğini sağlayan hücrelerin tahribatına neden olur.
*Unutmayın saç gözlüğü değil kaliteli bir güneş gözlüğünüz olsun. Yaşlılıkta göz ve kulak önemlidir. Yaşam kalitenizi ve imajınızı bozar.

DR. SELİM HÜSREVOĞLU/ Göz Hastalıkları Uzmanı