Dünyada İnternetten Kontakt Lens Satışı
Serbest mi, Yasak mı?
Dijital çağ, alışveriş alışkanlıklarını dönüştürdü; sağlık ürünleri de bu dönüşümden nasibini aldı. Ancak söz konusu göz sağlığı olunca, internetten yapılan her satış aynı gözle değerlendirilmiyor.
Kontakt lenslerin online satışı, birçok ülkede yasal boşluklar, tıbbi riskler ve ticari çıkarların kesiştiği bir tartışma alanı. Peki dünya bu konuda hangi noktada duruyor?
Avrupa ve ABD, online satışı tamamen yasaklamıyor ancak sıkı reçete ve denetim şartı getiriyor. Bazı Asya ülkeleri ise halk sağlığını gerekçe göstererek internet satışını tümden yasakladı.
Avrupa Birliği: Serbestlik ama gözetimle
Avrupa Birliği ülkelerinde kontakt lenslerin internetten satışı prensipte serbest.
Ancak Avrupa Adalet Divanı’nın 2010 yılında verdiği bir karar, bu serbestliğin çerçevesini belirledi:
Lenslerin online satışını tamamen yasaklamak, malların serbest dolaşımı ilkesine aykırı.
Yine de ülkeler, optik danışmanlık, reçete doğrulama ve sağlık uyarıları gibi koruyucu önlemleri uygulamak zorunda.
Fransa, Hollanda ve Almanya’da çevrimiçi lens satışı büyük bir pazar oluşturmuş durumda. Ancak her ülkede satıcıların, ürünlerin orijinal tıbbi cihaz sertifikalarına sahip olduğunu belgelemeleri gerekiyor.
Tüketiciye doğrudan satış yapabilmek için yetkili optik tedarikçi statüsü aranıyor.
AB’de kontakt lens satışı “yasaldır” ama denetim dışı değildir. Optisyenlik hizmeti olmadan yapılan satışlar, sağlık otoriteleri tarafından hızla soruşturuluyor.
ABD: Reçetesiz satış kesinlikle yasak
ABD’de FDA (Gıda ve İlaç Dairesi), kontakt lensleri doğrudan “tıbbi cihaz” olarak sınıflandırıyor.
Bu nedenle online satış platformları, tüketiciden geçerli bir optometrist reçetesi talep etmek zorunda.
FDA, reçete doğrulaması yapılmadan gerçekleştirilen satışları yasa dışı sayıyor ve bu sitelere milyon dolarlık cezalar uygulayabiliyor.
ABD’de tüketici bilinci yüksek. Halk, online lens alırken “reçetesiz indirim” gibi tekliflerden uzak durmayı öğrendi.
Ancak özellikle kozmetik renkli lenslerde, hâlâ reçetesiz satış yapan küçük sitelerle mücadele devam ediyor.
Reçetesiz lens kullanımı; kornea iltihabı, enfeksiyon ve kalıcı görme kaybına neden olabilir. ABD’de her yıl binlerce vaka bu nedenle hastanelere başvuruyor.
Asya’da iki kutuplu tablo: Japonya serbest, Malezya yasak
Asya ülkeleri arasında büyük farklılıklar var. Japonya ve Güney Kore’de online satış serbest, ancak lisanslı satıcı zorunluluğu bulunuyor.
Ürünlerin orijinal ambalajında, steril koşullarda gönderilmesi yasal şart. Ayrıca tüketiciye uyarı broşürü sunmak zorunlu.
Öte yandan Malezya, 2025’te aldığı kararla tüm online lens satışlarını yasakladı.
Ülkenin Medical Device Authority (MDA), bu yasağı “göz sağlığı güvenliği” gerekçesiyle savunuyor.
Yalnızca kayıtlı optometristlerin, danışmanlık eşliğinde sınırlı satış yapmasına izin veriliyor.
Malezya’nın yasağı, Singapur ve Tayland’da da benzer düzenlemeleri gündeme getirdi. Bölge, online lens pazarında sıkı bir döneme giriyor.
Türkiye: Reçetesiz satış açıkça yasak
Türkiye’de kontakt lensler, Tıbbi Cihaz Yönetmeliği kapsamında sınıf IIa tıbbi cihaz olarak tanımlanıyor.
Bu kapsamda ürünlerin reçetesiz şekilde internet üzerinden halka satışı yasak.
Yalnızca ruhsatlı optisyenlik müesseseleri ve eczaneler, reçeteye dayalı olarak bu ürünleri tedarik edebiliyor.
Yetkisiz e-ticaret sitelerinde satılan reçetesiz lenslerin, hem satıcı hem de üretici açısından ağır idari yaptırımları bulunuyor.
Denetimler, Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) tarafından yürütülüyor.
Reçetesiz lens satışı “tıbbi cihaz suçu” olarak değerlendiriliyor. Bakanlık, son yıllarda çok sayıda e-ticaret sitesine yaptırım uyguladı.
Uzmanlar ne diyor?
Göz hastalıkları uzmanları, internetten yapılan reçetesiz alışverişlerin uzun vadeli görme kayıplarına yol açabileceğini vurguluyor.
Kontakt lenslerin, bireyin kornea yapısına uygun olarak reçetelendirilmesi gerektiği belirtiliyor.
Yanlış numara veya materyal seçimi, mikrobik keratit gibi ciddi enfeksiyonlara neden olabiliyor.
Dünya Optometri Konseyi (WCO), 2024 yılında yayınladığı bildiride “optik ürünlerde dijital satışların mesleki kontrol altında yürütülmesi gerektiğini” vurguladı.
Aksi durumda dijital pazarın, göz sağlığı güvenliği açısından risk oluşturabileceği belirtiliyor.
“Online satış kaçınılmaz bir gerçek ama optisyenlik hizmeti devre dışı kalmamalı. Reçete kontrolü insan gözü için sigortadır.”
— Dünya Optometri Konseyi Bildirisi (2024)
Dijitalleşme hızlanıyor, göz sağlığı sınavda
İnternetten kontakt lens satışı, küresel ekonomide geri dönüşü olmayan bir trend haline geldi.
Ancak ülkelerin sağlık politikaları bu süreci farklı şekillerde yönetiyor.
Bir yanda serbest pazar ve e-ticaret kolaylığı; diğer yanda göz sağlığını koruma sorumluluğu bulunuyor.
Görme konforu için bir tıklama yeterli olabilir; ama doğru bilgi ve profesyonel yönlendirme olmadan, bu tıklamanın bedeli ağır olabilir.
Hazırlayan: OptisyeninSesi – Uluslararası Dosya
Kaynaklar: Avrupa Adalet Divanı, FDA, Medical Device Authority (Malezya), TİTCK, Dünya Optometri Konseyi
