Lenste kışkırtan rekabet..

Kontak lens konusu önümüzdeki dönemde epey konuşulacağa benziyor. Hem sektörün profesyonel çevrelerinde, hem kamuoyunda…

Bunun iki nedeni var. İlki, kontak lenste yerli üretime geçilmiş olması! Yerli üretici dünyanın en yeni teknolojisi ile batının kontak lens alanındaki devlerinin karşısına çıkıyor. Teknolojiyi üreten de TÜBİTAK!

Bu konulara girmeden önce, her zaman olduğu gibi ürüne ilişkin genel duruma ve sayılara yakından bir bakalım. Kontak lensin, kozmetik ve dereceli olmak üzere iki ana grubu var. Dereceli lensler şeffaf ve göz kusurunu düzeltme amacını taşıyor. “Sabah tak, akşam at” tipinde olanı, yani günlük olanı var, haftalık olanı var, yıllık olanı var. Kozmetik amaçlı olanlar ise genellikle yıllık tabir edilen, uzun kullanımlı lensler. 30 gün ve gece aralıksız olarak gözde kalabilen çeşitleri, hem yakın hem uzak düzeltmeyi aynı lenste birleştiren çeşitleri de yapıldı.

Türkiye’de yılda 2 milyon adet lens satılıyor. Bunun yüzde 95’i hazır lens olarak ithal ediliyor ve satışa sunuluyor. Yüzde 5 kadarı ise plastik buton olarak ithal ediliyor ve Türkiye’de torna ile lens haline getiriliyor. Bu işi yapan 4 firma var. Kontaktlens ithalatı resmi rakamı, 6 milyon 655 milyon dolar. Bu buzdağının görünen tarafı. Kontak lenste büyük çapta kaçak olduğu, sektörün tüm ilgilileri tarafından ifade ediliyor. Kimi ilgililerin tahmini, bire 3 oranına kadar yükseliyor.

Kozmetik amaçlı kullanılan renkli lensler, internet aracılığıylada çok satılıyor.Kozmetik lens satışlarının yüzde 60’ını, mavi rengin hakim olduğu lensler oluşturuyor. Yeşil rengin hakim olduğu lenslerin satış oranı ise yüzde 30. Kozmetik kontak lenslere son zamanlarda kışkırtıcı isimler de konmaya başladı. Yakut mavisi (blue topaz), amazon mavisi, su yeşili gibi isimlerden, buz ateşi, hipnotize, vahşi ateş, nakavt gibi ifadelere geçildi..

Kontak lens üretiminde başlıca üç aşama var. İlki hammaddenin üretimi. Bu ham madde, sıvımsı, jöle kıvamında, kompozit bir madde. Tek üreticisi, bir ABD firması olan ALCON. İkinci aşama bu ham maddeden kontak lensin ham hali olan, butonları üretmek. Son aşamada ise bu butonlardan torna ile derecelendirilmiş kontak lens üretiliyor.

Butondan torna ile lens üretimi yapmakta olan, Kesin Kontak Lens A.Ş.’nin ortaklarından Kimya Mühendisi Nejat Önal, bu konunun Türkiye’deki duayenlerinden. Verdiği bilgiye göre, 1974 yılından bu yana Türkiye’de butondan torna ile kontak lens üretimi yapılıyor. 1983’de bir önceki aşama olan buton üretimine de başlanmıştı. Ancak gerek 2001 krizi ve gerek batılı dev firmaların yoğun rekabeti ile 2002 yılında, Türkiye’de kontak lens butonu üretiminden vazgeçildi.

Türkiye’de kontak lens üretimine şimdi kaldığı yerden devam ediliyor. Sivas’ta en son teknoloji ile kontak lens entegre tesisi kuruldu. Tesisin sahibi tesislerinin dünyanın en ileri teknolojisi ile kurulduğunu söylüyor. Tesis kurulmadan önce, 2003 yılı nisan ayında, TÜBİTAK ile işbirliği yapılarak, bu konuda teknoloji araştırmasına başlandı. 2 yıl süren araştırma sonucunda, TÜBİTAK kontak lens üretimi konusunda yepyeni ve tamamı yerli bir teknoloji geliştirdi. Yeni teknolojide torna metodu terk edildi ve kesimde ışınlamaya geçildi. Kesimlerin laser ile yapıldığı bu tesiste, kalıplama, polimerizasyon, sterilizasyon, lens kesimi, ambalajlama gibi tüm aşamalar en yeni teknoloji ile yapılıyor.

Yıllık 5 milyon adat lens kapasitesi olan tesiste, ayrıca yılda 400 bin adet intraoculer lens de üretiliyor. İntraoculer lens, katarakt ameliyatlarında göze yerleştirilen özel lensin adı. Bugüne kadar tamamı ithal ediliyordu.

Üretimdeki  bu tesis için, bugüne kadar 5.5 milyon dolar yatırım yapıldı. Bir milyon dolar daha yatırım yapılması planlanmış.Rekabetin ucuz Çin malları ile fiyat rekabeti değil, sahip oldukları en ileri teknolojiye dayanarak, batının büyük firmaları ile kontak lens alanında kalite rekabeti olacağını söylüyor.

Gelelim diğer konuya… Kontak lensin nerede satılması gerektiği konusundaki, fırtına öncesi sessizliğe.. 2004 yılından önce, kontak lensin satış ortamı konusunda bir belirsizlik vardı. Kulaktan dolma bilgiler ortamı daha da karıştırıyordu. Ünlü bir köşe yazarımız, lensin göz doktorunda satılması gerektiğini savunduğu köşe yazısında numaralı lenslerin “düpedüz gözlükçülerde” satıldığından şikayet ediyordu. 2004 haziranında 5193 sayılı optisyenlik yasası çıktı. Bu yasa ile lens satışı yalnızca optisyenlik müesseselerine verildi! Aykırı davranmanın cezası 30.000 TL. Nam-ı diğer 30 milyar TL. Yani göz doktorları yalnızca reçetesini yazabilecek, lensi ise gözlükçü satacaktı.

Kimi göz doktorları hastayı muayene ettikten sonra kontakt lensi de ücret karşılığı kendileri satıyor… İnternet üzerinden satışlar ise konunun bir başka yanı….

Argemar Araştırma