Gözlükçülük bir sağlık mesleğidir

TÜRKİYE’DE GÖZLÜKÇÜLÜK 1940 YILINDAN BERİ TAM BİR SAĞLIK MESLEĞİ OLARAK DÜZENLENMİŞTİR.

Türkiye’de 1940’larda 100 civarında, ticaret mesleği olarak faaliyet gösteren gözlükçülerin bir meslek kanunu talebi olmadan, gözlükçülere sınıf atlatan sağlık mesleği olarak tanımasını, özel meslek kanunu hazırlanması, gözlükçülüğün kanunla korunarak sağlık mesleği olarak sınıflandırılmıştır. İnsan ve toplum sağlığının korunması ile görevlendirilmiştir.

3958 sayılı Gözlükçülük hakkındaki kanun, yayınlanmamış olsaydı, 1940 yılında, 100 gözlükçü ile başlayan süreç bugün geldiğimiz noktada tamda AB de olduğu gibi, küresel sermaye temsilcilerinin istediği, Batıda olduğu gibi Ticaret –moda mesleği olarak inkişaf edecekti.

OPTİSYEN- GÖZLÜKÇÜ SAĞLIK MESLEK MENSUBUDUR. OPTİSYENLİK/ GÖZLÜKÇÜLÜK SAĞLIK MESLEĞİDİR.

Optisyenler ve gözlükçüler Sağlık Bakanlığı tarafından neden Sağlık mesleği ve Sağlık meslek mensubu olarak sınıflandırılmıştır?

Hekim, diş hekimi, eczacı, Hemşire, ebe, OPTİSYEN, Sağlık meslekleri ve sağlık meslek mensuplarıdır.
Tüm Sağlık mesleklerinin ortak paydası ve özelliği “,İNSAN VE TOPLUM SAĞLIĞI” ile ilgili olmalarıdır.

T.C. sağlık Bakanlığının gözetim ve denetiminde faaliyet sürdürürler, Meslektaşlarımız Mesleklerini icra yetkisini, Üniversite eğitimi ile elde etmektedir. Gözlükçülük/Optisyenlik bir formasyon mesleğidir.(Eczacı, Tabip ve Diş hekimlerin de olduğu gibi), Eczacı, Tabip ve Diş Hekimlerinin olduğu gibi gözlükçü/optisyenlerin de “5193 Sayılı Optisyenlik Hakkında” özel meslek Kanunumuz vardır. Mesleğimiz 5193 sayılı özel meslek kanunu ile korunmaktadır. Mesleki açıdan meslek guruplarını temsil etme görevinin, Anayasa’nın 135 inci maddesine göre kurulan kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına aittir. Eczacıların, tabiplerin, Diş hekimlerinin oda birlikleri olduğu gibi artık gözlükçülerinde kanunla kurulmuş kamu kurumu niteliğinde oda ve birliği mevcuttur.

AB ülkelerinde bizdekine benzer bir gözlükçü oda ve birliği bulunmamaktadır. Tabip, Eczacı, Diş hekimliği gibi sağlık mesleklerinde “halk sağlığının korunması yükümlülüğü ortak özellik ve temel kuraldır”. Gözlükçülerinde özel meslek kanunun amaç bölümünde “toplumun ve fertlerin sağlığının korunması “yasa ile gözlükçülere emredilmiştir. Toplumun ve fertlerin sağlığının korunması görevi bile tek başına sağlık mesleği olduğunun işaret eder. Eczacı tabip, diş hekimi, gözlük sağlık hizmetleri GERİ ÖDEME SİSTEMİNDEDİR.

Eczacı, tabip, diş hekimi hiçbir şekilde REKLAM yapamaz. Optik ürünler ilaç ve tedavi kapsamında değerlendirilen geri ödeme sisteminde bulunan tıbbi cihazdır.

Geri ödeme sisteminde bulunan hekim reçetesi ile sağlık hizmet sunumu yapılan bir müessesede hiçbir şekilde reklam yapılamaz. Reklam sağlık harcamalarını ve israfı artırır. Haksız rekabete ve yönlendirmeye, geri dönüşümü olmayan Sağlık problemlerine Deontolojik bozulmalara sebep olur. Mesleğimize olan güven ve saygıyı azaltır. Güneş gözlükleri bahane edilerek yapılan reklamlarda ivedi olarak düzeltilmelidir. Güneş gözlüğü reklamı yapılacaksa üreticisi ve ithalatçısı yapmalıdır. İş kanununa göre üye hakları :’Mesul müdür iş kanununa göre mesai saatlerinde mesleğini icra ettiği Müessesede bizzat bulunması esastır. Haftanın herhangi bir günü tatil yapar. Mesul Müdürün mesai saatleri dışında, reçeteli optik ürün satışı yapılmaz. (28886 madde 25 yasaklar k) Optisyenlik müesseselerinde; bu Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak mesul müdürün müessesede bulunmadığı Zamanlarda reçeteli optik ürünlerin satışının yapılması.)

İş kanunu yönünden Optisyen-Gözlükçülerin ve çalışanların dikkat etmesi gerekli hususlar ile ilgili çalışmamızı daha sonra meslektaşlarımızla paylaşacağız.

SAĞLIK MESLEK MENSUPLARI İLE SAĞLIK HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN DİĞER MESLEK MENSUPLARININ İŞ VE GÖREV TANIMLARINA DAİR YÖNETMELİK

22 Mart 2014 tarih ve 29007 sayılı Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarına dair yönetmeliğin Tanımlar madde 4, ikinci fıkrasında

b) Sağlık meslek, Tabip, Diş tabibi, eczacı, hemşire, ebe ve OPTİSYEN ile 1219 sayılı kanunun ek 13 üncü maddesindeki tanımlanan diğer meslek mensuplarını, şeklinde tanımlanmış ve Sağlık mesleği mensubu olarak sınıflandırılmıştır.

Ayrıca 5193 sayılı ohk özel meslek kanununun amaç bölümünde toplumun ve fertlerin sağlığının korunmasından sorumlu tutulmuşlardır. Tüm sağlık mesleklerinin ortak özelliği insan ve toplum sağlığı ile ilgili sorumlu olmalarıdır.

Optiyen ve Gözlükçü sağlık meslek mensubudur, Optiyenlik/gözlükçülük tıpkı hekim, Eczacı, Diş hekimi gibi sağlık mesleğidir. Tüm sağlık mesleklerinde ortak özellik, ortak payda İNSAN VE TOPLUM SAĞLIĞININ KORUNMASI VE İYİLEŞTİRİLMESİDİR.

Ülkemizde pandemi sürecinde, 5 eczacı, 2 eczacı teknisyeni, 23 hekim, 40 sağlık çalışanı vefat etmiştir. Optisyen gözlükçülerde, göz hekimi, KBB mütehassısı, Eczacı, Diş hekimi kadar riskli bir meslek grubundadır. Geleneksel müesseseler, en ön cephede, seferberlik ruhu ile canları pahasına insan ve toplum sağlığının korunması yükümlülüklerini yerine getirmek için, Türkiye’nin en ücra köşesine kadar müesseselerini açık tutmuşlardır. Sağlık hizmet sunumu ve danışmanlık hizmetini kesintisiz yerine getirmektedir.

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; sağlık meslek mensupları ile sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarını düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, sağlık meslek mensupları ve sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarını kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 14/4/1928 tarihli ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun ek 13 üncü maddesi ile 11/10/2011 tarihli ve 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 40 ıncı maddesi hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Bakanlık: Sağlık Bakanlığını,

b) Sağlık meslek mensupları: Tabip, diş tabibi, eczacı, hemşire, ebe ve optisyen ile 1219 sayılı Kanunun ek 13 üncü maddesinde tanımlanan diğer meslek mensuplarını ifadesi ile Optisyen –Gözlükçü Sağlık mensubu olarak tasnif edilmiştir.

SAĞLIK MESLEK MENSUPLARI İLE SAĞLIK HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN DİĞER MESLEK MENSUPLARININ İŞ VE GÖREV TANIMLARINA DAİR YÖNETMELİĞE GÖRE;

OPTİSYEN –GÖZLÜKÇÜLERİN İŞ GÖREV TANIMLARI SORUMLULUKLARI

Benzeri görev ve sorumlulukların “Sağlık meslek mensupları ile sağlık hizmetlerinde çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve görev tanımlarına dair yönetmeliğin “ 5 maddesinde yer aldığı görülmektedir. Bu sorumluluklardan tüm sağlık meslek mensupları sorumlu olduğu gibi OPTİSYEN-GÖZLÜKÇÜLERDE sorumludur.

MADDE 5

a)Görevlerini, almış oldukları eğitim ve kazanmış oldukları bilgi ve beceriler doğrultusunda, verimlilik ve kalite gereklerine uygun, diğer çalışanlar ile birlikte ekip anlayışı içerisinde, multidisipliner yaklaşımla ve sağlık hizmeti sunumunun devamlılığı esasına bağlı olarak yapar.(Ekip hizmeti anlayışıyla çalışma sorumluluğu)

b) Sağlık Bakanlığı Sağlık Meslekleri Kurulunun belirlediği sağlık mesleği etik ilkeleri, kamu görevlileri etik davranış ilkeleri ve etik ilkelerle ilgili diğer mevzuata uyar, hasta haklarını gözetir, hastalarla ve yasal temsilcileriyle etik kurallara aykırı sözlü veya yazılı anlaşma yapamaz(Hasta haklarına, diğer yasal mevzuata uygun hareket etme sorumluluğu,

Kamu görevlileri etik davranış ilkeleri, Meslek etik ve deontolojisine,

Sağlık Bakanlığı Sağlık Meslekleri Kurulunun belirlediği sağlık mesleği etik ilkelerine uygun hareket etme sorumluluğu.)

Resmi olarak yayınlanmış tüm kanun ve yönetmelikler Optisyen –Gözlükçüleri de bağlar. Dolaysıyla bu yönetmelikten de sorumludurlar.

c) Yanıltıcı, talep artırıcı ve kendilerini övücü tanıtım yapamaz, kampanya düzenleyemez ve hiçbir şekilde reklam yapamaz. Sadece isim, unvan, dal ve adreslerini tanıtabilirler.

(Meslek deontolojisine, Meslek etik kurallarına uygun davranma sorumluluğu )

Etik ve Deontoloji tüzüğümüz TOGB tarafından hazırlanmaktadır. Yapılacak ilk genel kurulda yürürlüğe girecektir)

ç) Mesleğiyle ilgili eğitim, bilimsel etkinlik, danışmanlık, araştırma ve geliştirme faaliyetlerine katılır. Kurumda eğitim amacıyla bulunan öğrencilerin eğitimine destek verir. Sağlığın teşviki ve geliştirilmesi faaliyetlerine katılır, destek verir.

(Araştırmacılık, eğitmenlik, liderlik etme sorumluluğu, Meslek içi sürekli eğitim programları-misep )

d) Görevlerini yürütürken kendilerinin ve diğer sağlık meslek mensuplarının mesleki saygınlığını zedeleyecek davranışlardan kaçınır.(Meslek güven ve saygınlığını, ideallerini koruma sorumluluğu )

e) Toplumu ve bireyleri, sağlığı ile ilgili yanlış yönlendirebilecek ifade ve davranışlardan kaçınır.(Kanıta dayalı hizmet sunma sorumluluğu )

f) Topluma karşı etik sorumluluk anlayışına uygun olmayan davranış ile sözlü ve yazılı ifadelerden kaçınır.(Örnek etik davranışlar sergileme sorumluluğu)

g) Hasta ve çalışan güvenliğini sağlamak amacıyla; güvenli çalışma ortamının sağlanması ve sürdürülebilirliği ile muhtemel risklerin giderilmesine yönelik uygulamaları yapar veya yapılmasını sağlar. Mesleki risklere karşı kişisel korunma tedbirlerini alır veya alınmasını sağlar.(İş kanunu, İş sağlığı ve güvenliği önlemleri alma sorumluluğu-)

ğ) Görevi ile ilgili kayıtları tutar.(Kayıt tutma, kanıt sunma sorumluluğu)

h) Yetkili kişilerce acil sağlık hizmeti ulaşana kadar almış olduğu eğitim doğrultusunda ilk yardım gereklerini yerine getirir.

ı) Mesleki uygulamalar sırasında edindiği kişisel verileri ve sağlık ile ilgili özel bilgileri, ilgili mevzuat gereği rapor düzenleme ve hastanın ya da diğer kişilerin hayati tehlikesi söz konusu olduğu durumlar hariç, muhafaza eder ve üçüncü kişilerin eline geçmemesi için gerekli tedbirleri alır.

(Kişisel Verileri koruma ve sır saklama sorumluluğu)Resmî Gazete, 22 Mayıs 2014tarih,sayı:29007)

YUKARIDA DETAYLI AÇIKLANAN OPTİSYEN-GÖZLÜKÇÜLERİN BU SORUMLULUKLARINI ŞÖYLE ÖZETLEYEBİLİRİZ.

Ekip Hizmeti ile çalışma sorumluluğu
Meslek deontolojisine, meslek etiği ilke ve kurallarına, hasta hakları, Sağlık meslek mensupları için temel etik ilkeler ve diğer yasal mevzuata uygun hareket etme sorumluluğu
Araştırmacılık, eğitmenlik, liderlik etme sorumluluğu
Kanıta dayalı hizmet sunma sorumluluğu
Örnek etik davranışlar sergileme sorumluluğu
İş kanununa iş sağlığı ve güvenliği önlemleri alma sorumluluğu
Kayıt tutma, kanıt tutma sorumluluğu
Acil ilk yardımda bulunma sorumluluğu
Kişisel verileri koruma ve sır saklama sorumluluğu

Sağlık meslek mensuplarının unvanlara göre iş ve görev tanımları Ek 1’de düzenlenmiştir.

Optisyen

a) Uzman tabip tarafından verilen reçetelerde yazılı numaralı gözlük camlarının, her türlü lenslerin, optik görme gereçlerinin ve gözlük çerçevelerinin hastaya sunulmasını sağlar.

b) Standartlara uygun olarak gözlük montajı yapar, onarır, tespitini sağlar ve kişinin kullanımına uygun haline getirir.

c) Optik gereç kullanıcılarına ve hastalara ait kayıtları tutar ve gerektiğinde ilgili kurumlara verir.

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/05/20140522-14.htm

T.C SAĞLIK BAKANLIĞI ETİK KOMİSYONU

Sağlık Etiği

SAĞLIK MESLEK MENSUPLARI İÇİN TEMEL ETİK İLKELER
Sağlık meslekleri; hekim, diş hekimi, eczacı, hemşire, ebe, optisyen ve 11/4/1928 tarihli ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’da belirtilen tüm meslekleri kapsamaktadır.

OPTİSYEN GÖZLÜKÇÜLER İÇİN TEMEL ETİK İLKELER

Hekim, diş hekimi, eczacı, hemşire, ebe, OPTİSYEN, Sağlık meslekleri ve sağlık meslek mensuplarıdır. Bu sağlık mesleklerinin ortak özelliği “İNSAN VE TOPLUM SAĞLIĞI İLGİLİ OLMALARI BU MESLEKLERİN ORTAK ÖZELLİĞİ OLMASIDIR.

İnsan ve toplum sağlığı ile ilgili olmaları bu mesleklerin ortak özelliğidir. 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin verdiği yetkiye dayanarak Sağlık Meslekleri Kurulu’nun belirlediği etik ilkelerin amacı; Türkiye’de meslek icra yetkisine sahip sağlık meslek mensuplarının meslek icrası sırasında hastalarıyla, toplumla ve meslektaşlarıyla ilişkilerini belirleyen tutum, davranış ve eylem biçimlerini ortaya koymaktır. Etik ilkeler belirlenirken toplumun değer yargıları, ulusal ve uluslararası insan hakları ve etik belgeleri ile meslek örgütlerinin etik çalışmaları göz önünde bulundurulmuştur.
Bu ilkelerin, mesleki ve toplumsal gelişimle birlikte değişebilir olduğu dikkatten uzak tutulmamalıdır.

SAĞLIK MESLEK MENSUBU OPTİSYEN –GÖZLÜKÇÜLER İÇİN TEMEL ETİK İLKELER

1. Bireylerin ve toplumun sağlığını birinci önceliği sayar
• Öncelikle zarar vermeme ilkesine uyar.
• Sağlık hizmeti sunarken, aldığı eğitim ve edindiği deneyim ile sahip olduğu bilgi, beceri ve imkânlarının tamamını kullanarak en iyi ve faydalı olacak şekilde planlama ve uygulama yapar.
2. Daima en üst düzeyde hizmet vermeye gayret eder
3. Hizmet verdiği bireylerin kişilik haklarına ve mahremiyetine saygı gösterir
• Hastanın kendi sağlığı ile ilgili kararı kendisinin vermesi hakkına saygı duyar. Bunun için hastaya, sağlık durumu hakkında, hastanın kültürel, toplumsal ve ruhsal durumuna özen göstererek doğru ve yeterli bilgilendirme yapar.
• Hastanın; ırkı, etnik kökeni, kültürü, politik görüşü, dini, inancı, mesleği, sosyal durumu, medeni hali, cinsiyeti, yaş ve sağlık durumu, doğduğu yer, yaşam tarzı, zihinsel ya da fiziksel yeteneği, ekonomik konumu ya da diğer tutumları temelinde ayrımcılık yapmaz.
• Mevcut kaynakların dağıtımını; birey, grup veya toplulukların gereksinimlerini dikkate alarak, hakkaniyet, adalet, eşitlik ve tarafsızlık ilkeleri çerçevesinde yapar.
• Hastanın sağlık durumu, tanısı, hastalığın seyri ve tedavisi hakkındaki tüm tanımlanabilen bilgiler ile diğer tüm kişisel bilgileri, ölümünden sonra bile gizli tutar. Aynı zamanda, sağlık hizmeti alanların bilgi, beden ve düşünce mahremiyetine saygı gösterir.
4. Mesleğini meşruiyet ve dürüstlük çerçevesinde uygular
• Sağlık hizmetini, almış olduğu eğitim, edindiği bilgi, deneyim ve bilimsel görüşler doğrultusunda sosyokültürel değerleri dikkate alarak yürütür.
Bireye ve topluma karşı dürüst davranır, aldatıcı olmaz.
• Sağlık hizmet sunumunda; birey ve toplumu, bilimsel araştırma veya eğitim faaliyetleri ile belli bir uygulamayı kişi ya da kuruma yönlendirme yoluyla çıkar aracı olarak kullanmaz.

https://etik.saglik.gov.tr/TR,5636/saglik-etigi.html

Kamu kurumu niteliğinde meslek kurulu olduğumuz için aşağıdaki yönetmelikle ilgilide sorumluyuz.

KAMU GÖREVLİLERİ ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ İLE BAŞVURU USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=8044&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

Resmî Gazete Tarihi: 13.04.2005 Resmî Gazete Sayısı: 25785

İş sağlığı ve güvenliği önlemleri alma sorumluluğu. Hasta haklarına ve diğer yasal mevzuata uygun hareket etme sorumluluğu, Meslek deontolojisine, Meslek etik kurallarına uygun davranma sorumluluğu, (TOGB tarafından hazırlanmaktadır). Yapılacak ilk büyük kongrede onaylanacaktır.

Kamu Görevlileri etik davranış ilkeleri, Sağlık Bakanlığı Sağlık Meslekleri Kurulunun belirlediği sağlık mesleği etik ilkeleri uygun hareket etme sorumluluğu.

Belli bir disiplini sağlamak için, Bakanlık tarafından bizlere verilen, sorumluluk yükümlülük ve görevlerden dolayı da kuruma hesap vermek zorundayız.

Özetle, Özel meslek kanunu ile korunan sağlık mesleklerinde (Tabip, Eczacı, Gözlükçü) reklam, internet ve serbest piyasa ekonomisi olmaz.

Bir tabip bir muayene olana ikinci bedava bir ameliyat olana ikinci bedava, bir diş hekimi bir diş çektirene ikinci bedava, bir diş dolgusu olana ikinci %50 ıskonto diyor mu? Eczacılar reçete dışı reklamı yapılan ürünler için dahi reklam yapmıyorlar. Siz hiç İpana diş macunu reklamı yapan eczacı gördünüz mü?

Güneş gözlüğü, reçete dışı ürün reklamı yapılır diyenlere de şunu söyleyeceğim. Tamam, reklamı yapılsın ama güneş gözlüğünü kim üretti ise, kim ithal ettiyse reklamı o yapsın. Müesseselerimiz üzerinden reklam sağlık mesleklerine olan güven ve saygıyı azaltır. Etik ve deontolojik bozulmalara sebep olur. Haksız rekabete ve haksız kazanca neden olur. Reklam yönlendirmedir.

SAĞLIK MESLEK MENSUPLARI İLE SAĞLIK HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN DİĞER MESLEK MENSUPLARININ İŞ VE GÖREV TANIMLARINA DAİR YÖNETMELİĞE GÖRE;

c) Yanıltıcı, talep artırıcı ve kendilerini övücü tanıtım yapamaz, kampanya düzenleyemez ve hiçbir şekilde reklam yapamaz. Sadece isim, unvan, dal ve adreslerini tanıtabilirler.

(Meslek deontolojisine, Meslek etik kurallarına uygun davranma sorumluluğu )

Reklamlarımızın mesleğimizde bu yönetmelik hükümlerine göre düzenlenmesi gerekmektedir.

Gözlükçülük ticaret mesleğidir, ticari yönü vardır söyleminde bulunan meslektaşlarımıza ithaf edilir.

Taylan KÜÇÜKER– Eczacı/ Gözlükçü

Kaynak: Bülent KIRAN “ Eczacıların sorumlulukları ve Disiplin suçları kitabı.” TEB Yayınları

İŞ KANUNU YÖNÜNDEN ECZACININ EL KİTABI (TEB BİRİNCİ BÖLGE ECZACI ODASI )