Diploma denkliği için ne gerekiyor?

Yasa hangi meslek gruplarını kapsıyor?

Yıllar süren çalışmaların ardından yürürlüğe giren diploma denklik yasası federal çapta düzenlenebilen yaklaşık 450 mesleği kapsıyor. Bunlar arasında meslek eğitimi gerektiren oto mekanik teknisyenliği, fırıncılık, berberlik gibi meslekler bulunuyor. Bunun yanı sıra yasa, doktor, veteriner, hastabakıcı, avukat veya malî müşavirlerin de diplomalarının tanınmasını kolaylaştırmayı hedefliyor.

Ancak yasa, öğretmenlik, mühendislik veya mimarlık gibi eyalet çapında düzenleme gerektiren meslekleri kapsamıyor.

“Düzenlemeye tabi olmayan” olarak adlandırılan sosyal ve fen bilimleri alanında uzmanlaşmış kişiler (sosyologlar, iktisatçılar, matematikçiler vesaire) ile gazetecilerin ise Almanya’da kendi mesleğini yapabilmek için diplomalarını tanıtması şartı aranmıyor.

Yasanın getirdiği en önemli yenilik nedir?
Yasanın getirdiği en önemli yenilik, Avrupa Birliği’ne üye olmayan ülkelerin vatandaşlarına da diploma denkliği için başvuru hakkı tanınması. Berlin Sanayi ve Ticaret Odası Eğitim Danışmanı Kathrin Tews bu konuda, “Bu diploma denklik yasası, dünyanın bütün ülkelerine açık; bir kişinin sahip olduğu vatandaşlığa ve oturma izninin statüsüne bağlı değil” diyor.

Yasadan kimler yararlanabiliyor?
Peki, meslek diplomaları denklik yasasından kimler yararlanabiliyor? Berlin Brandenburg Türkiye Toplumu (TBB) adlı derneğin genel sekreteri Serdar Yazar bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “Almanya’ya çok uzun yıllar evvel gelmiş olan veya yeni gelmiş olan bir göçmenin yanı sıra şu an yurt dışında bulunan ama Almanya’ya gelme niyetinde olan insanlar da yararlanabiliyor. Hatta evraklarını Türkiye’den de gönderebilirler. Sadece Almanya’da çalışmaya niyetli olunduğunun belgelenmesi gerekiyor.”

Gerekli bilgilerin alınabileceği yerler
Berlin Brandenburg Türkiye Toplumu, diplomasını tanıtmak isteyenlere ücretsiz olarak Türkçe danışmanlık hizmeti sunuyor. Berlin Sanayi ve Ticaret Odası da, danışmanlık veren kuruluşlar arasında yer alıyor. Bunun yanı sıra farklı eyaletlerde ücretsiz danışmanlık yapan göçmen örgütleri ve meslek odaları bulunuyor.

Almanya Eğitim ve Araştırma Bakanlığı’na bağlı olan internet sayfasında (Adresi: www.anerkennung-in-deutschland.de) konuyla ilgili gerekli bilgiler Almanca ve İngilizce olarak yer alıyor. Yine bu sayfada bulunan “Yabancı Meslek Eğitimi Diplomalarının Tanınması” başlığını taşıyan Türkçe broşüre ulaşmak mümkün.
Ayrıca Nürnberg merkezli Federal Göç ve Mülteciler Dairesi (BAMF) bünyesinde kurulan çağrı merkezi de telefonla danışmanlık hizmeti sunuyor (Telefon numarası: +49 30 1815-1111).

Diplomaların tanınması kapsamında oluşturulan, “Nitelikler Aracılığı İle Uyum” (Integration durch Qualifizierung-IQ) adını taşıyan program da eyaletlerde işbirliği yaptığı kuruluşlar aracılığı ile danışmanlık sağlıyor.

Başvuru için hangi şartlar aranıyor?
Yasa, meslek diplomalarının tanınması sürecinin her eyalette eşit bir şekilde yürütülmesini hedefliyor. Ancak diplomalar, başvuran kişinin sahip olduğu özelliklere göre denkleştiriliyor. Berlin Sanayi ve Ticaret Odası Eğitim Danışman Tews bu konuda şunları söylüyor: “Meslek diplomasına sahip olmak, başvuruda bulunmak için aranan ön şart. Bunun yanı sıra, yasanın olumlu yanlarından biri de bu zaten, başvuru yapan kişinin Almanya’da veya ülke dışında edinmiş olduğu diğer niteliklere bakılması. Sertifika ile belgeleyebileceği meslek içi eğitim ve gösterebileceği iş deneyimi de göz önünde bulunduruluyor.”

Almanca bilmek, bazı mesleklerde diploma denkliğinin sağlanması için gereken bir ön koşul değil. Ancak özellikle sağlık ve eğitim alanında çalışanlardan Almanca bilmeleri isteniyor.

Türkiye’den ve Almanya’dan başvuru için hangi belgeler gerekiyor?
Böylelikle, örneğin diplomasını 20 yıl önce almış bir kişinin de başvuruda bulunma şansı oluyor. Türkiye’den başvuranlar da, sahip oldukları meslek içi eğitim ve iş deneyimine ilişkin belgeleri yeminli tercüman tarafından Almancaya çevrilmiş şekilde göndermesi gerekiyor. Türkiye’den başvuruda bulunmak isteyenlerin göndermesi gereken diğer belgeleri, Kathrin Tews şu sözlerle aktarıyor: “Öncelikle yapılması gereken başvuru formunun doldurulması. Bu formlar denkleştirmeyi sağlayacak ilgili birimlerden istenebilir veya internetten indirilebilir. Bunun yanı sıra gereken belgeler; çalışma hayatı ve aldığı eğitime ilişkin bilgilerin listesinin yer aldığı bir özgeçmiş, elbette kimlik veya pasaportun bir kopyası ve tabii ki aldığı meslek diplomasının yeminli tercüman tarafından Almanca’ya çevrilmiş bir kopyası.”

Başvuru için gereken tüm belgelerin Almanca olması gerekiyor. Almanya’da yaşayanlardan da aynı belgeler isteniyor. Ancak mesleklere göre istenen belgeler farklılık gösterebiliyor. Bu nedenle, başvuru yapmadan önce danışmanlık veren birimlere başvurmanın yararı var.

Diplomaların denkleştirme işlemini hangi kurumlar yapıyor?
Diplomaların denkliği ilgili meslek odaları tarafından yapılıyor. Bu konuyla ilgili bilgiler, www.anerkennung-in-deutschland.de adresinde yer alıyor. Bu sayfada, eyalet ve mesleklere göre diplomaların denkliğinden sorumlu birimlerin isim ve adresleri bulunuyor. Örneğin, iç hastalıkları uzmanı bir Türk doktorun Berlin’de çalışabilmesi için Tabipler Odası’na veya kendi işini kurmak isteyen bir kuaförün ise Berlin Zanaatkârlar Odası’na başvurması gerekiyor.

Başvurunun kabul edilmesi durumunda ne oluyor?
Diplomanın denkleştirilmesi, o kişinin Almanya’da kendi mesleğinde çalışabileceği anlamına geliyor. Ancak diplomanın denkleştirilmesi oturma izni alınmasını sağlamıyor veya iş bulma garantisi vermiyor.

Başvuru kabul edilmezse ne oluyor?
Diplomaların tanınması için yapılan başvuru, diploma denkliğinin sağlanacağı anlamına gelmiyor. Berlin Brandenburg Türkiye Toplumu Genel Sekreteri Yazar, eğer diploma denkliği sağlanamazsa işleyecek süreci şu şekilde anlatıyor: “Eğer diploma tanınmadıysa, şu nedenlerden dolayı diplomanızı tanıyamadık ya da belirli eğitimlerden geçmeniz gerekiyor diye bir bilgi gelecektir. Ondan sonraki süreçte, kişinin kendi inisiyatifine kalıyor, eğitim almak gibi, hangi kurum bana yardımcı olabilir gibi… Ayrıca maddi bir yük söz konusu olacaktır.”
Eksik görülen eğitimler tamamlandıktan sonra bir kez daha başvuruda bulunma şansı var. Ancak başvurunun yanı sıra eğitim masrafları, kişinin kendisi tarafından karşılanıyor. Başvuru masrafları, mesleğe göre değişiklik gösteriyor.

Denklik süreci ne kadar sürüyor?
Yabancı diplomaların denkleştirilmesini kolaylaştıran yasa, başvuru tarihinden itibaren sürecin üç ay içinde tamamlanmasını öngörüyor.

© Deutsche Welle Türkçe
Jülide Danışman / Berlin

Ercan Coşkun