Engelliyoruz, Engelleyeceğiz… Ama İnternetten Gözlük ve Lens Satışı Hâlâ Aynı
Yönetmelikler güncelleniyor, cezalar açıklanıyor, uyarılar yayınlanıyor… Ancak internette kontakt lens ve optik ürün satışı yıllardır aynı hızla devam ediyor.
Araştırma haberi: Sürekli güncellenen mevzuat ile pratikteki tablo arasındaki derin uçurum incelendi.
1. Yasal Çerçeve: Yönetmelikler Arka Arkaya Geliyor
Optik ürünlerin internetten satışının yasak olduğu Türkiye’de, yasalar her yıl güncelleniyor. 2014 tarihli Satış ve Tanıtım Yönetmeliği, ardından geçen hafta yayımlanan Yeni Tanıtım ve Bilgilendirme Yönetmeliği… Kâğıt üzerinde düzenlemeler sıkı. Ancak uygulamaya bakıldığında tablo değişmiyor. Yasal çerçeve, kontakt lens ve numaralı optik ürünlerin yalnızca ruhsatlı müesseselerde satılabileceğini net şekilde söylüyor. Buna rağmen internetteki satış hacmi her yıl artıyor.
- Tıbbi cihaz niteliğindeki lenslerin internetten satışı yasak.
- Numaralı cam ve çerçeve yalnızca ruhsatlı optisyenlerde satılabilir.
- Yeni yönetmelik, dijital ortamda tanıtım ve reklam kısıtlamalarını yeniden tanımladı.
2. “Engelliyoruz” Söylemi Sahada Karşılık Bulmuyor
Tıbbi Cihaz Kurumu, yıllardır “ceza kestik”, “erişim engeli uyguladık”, “uygunsuz satışı durdurduk” açıklamalarını yineliyor. Ancak pratikte sonuç değişmiyor: Her seferinde birkaç siteye işlem yapılıyor, fakat açın interneti—karşınıza yine onlarca lens satan, optik ürün satan site çıkıyor. Kurumun sık sık dile getirdiği idari para cezaları, sektör temsilcilerine göre caydırıcı olmak bir yana, piyasadaki tabloyu değiştirmiyor.
- Ceza tutarları düşük ve online satış yapan yapılara etkisi sınırlı.
- Aynı site kapandıktan kısa süre sonra farklı alan adıyla yeniden açılabiliyor.
- İhlal tespiti için resmi süreçlerin uzunluğu, internet hızındaki satış ile uyumsuz.
3. İnternette Tıklanarak Satılan Lensler: Halk Sağlığı İçin Risk
Kontakt lenslerin internetten reçetesiz ve danışmansız satılması, göz sağlığı açısından kritik riskler taşıyor. Uzmanlara göre, yasal kısıtların temel nedeni de bu. İnternetten satılan ürünler arasında orijinaliyle birebir görünümlü sahte lensler, son kullanma tarihi yaklaşmış ürünler ve uygun saklama koşullarında tutulmamış tıbbi cihazlar bulunabiliyor.
- Yanlış reçete veya yanlış çap–eğrilik seçimi görme kaybına yol açabiliyor.
- Hijyen koşulları bilinmeyen ürünler ciddi enfeksiyon riski taşıyor.
- Tüketiciler optik müesseseye danışmadığı için güvenlik filtresi ortadan kalkıyor.
4. İnternetten Satış Bu Kadar Kolayken Denetim Niye Bu Kadar Zor?
Sektör temsilcileri, asıl sorunun teknik bir boşluk olduğunu belirtiyor: Tıbbi Cihaz Kurumu yetkili olsa da internet ortamındaki erişim engeli kararları BTK üzerinden yürütülüyor. Bu nedenle, optik ürün satan sitelerin engellenmesi için kurumlar arası daha hızlı, daha entegre bir yapıya ihtiyaç var. Mevzuat sıkı, söylem sert, cezalar var… fakat denetimin dijital hızı yakalayamadığı ortada.
- BTK ile TİTCK arasında daha hızlı işlem mekanizması gerekiyor.
- “Ayar veriyoruz” söylemi pratiğe yansımıyor.
- Güncellenen yönetmelikler, sahadaki dijital satış gerçeğini karşılamıyor.
5. Kağıt Üstünde Sıkı, Sahada Aynı
Sürekli güncellenen yönetmelikler, yayımlanan yeni kılavuzlar, açıklanan idari para cezaları… Bunların hepsi kağıt üzerinde sektörün kontrol altında olduğu izlenimini yaratıyor. Ancak pratikte internetten satışın durmadığı açık. Tüketicinin eriştiği her sahte ürün, her yanlış lens, her uygunsuz optik cihaz hem sektörün itibarını hem halk sağlığını doğrudan etkiliyor.
- İnternet satışı yıllardır aynı hızla devam ediyor.
- Yönetmelikler güncelleniyor ama pratik değişmiyor.
- Denetim–engelleme süreçleri dijital satış hızına yetişemiyor.
- Sektör temsilcileri, daha etkin ve hızlı bir resmi koordinasyon istiyor.
6. Tedarikçi Firmaların Tanıtım Sorunu: Yeni Ürün Duyurmak Yasak, Ama İnternette Satış Serbest
Sektördeki en dikkat çekici çelişkilerden biri de tedarikçiler tarafında yaşanıyor. Bir firma yeni bir ürün çıkardığında ya da depo, üretim tesisi açtığında, sektörel sitelerde basit bir tanıtım banneri bile yayımlayamıyor. Yönetmelikler buna izin vermiyor. Ancak aynı ürünler internet ortamında, reklamı yapılmadan bile açıkça satılabiliyor. Tedarikçiler “Yasal ürünümüzü duyuramayız ama aynı ürün internet sitelerinde rahatça satılır” paradoksuyla karşı karşıya. Bu durum hem sektör içinde marka oluşumunu zorlaştırıyor hem de denetimsiz online satışların yarattığı boşluğu daha görünür hale getiriyor.
