Sağlık Reklamları

Reklamlara bakarsanız yoğurtla kolesterol düşebilir, Acaba öyle mi?

Sağlık mesleğinin icrasında önemli bir sınırlama da reklâm yasağıdır. Reklâm yasağı, avukatlar (1136 s.K.m.55), noterler (1512 s.K.m.50), veterinerler (6343 s.K.m.9), eczacılar (6643 s.K.m.20/b ; Türk Eczacıları Deontoloji Tüzüğü, m.9), diş hekimleri (1219 s.K.m.40 ; 3224 s.K.m.11/e) ve muhasebe meslek mensupları (3568 s.K.m.44) gibi mesleğini ruhsatla yerine getirebilen serbest meslekler için de söz konusudur.

Sağlık alanında mucize vaatleriyle hasta talebi yaratılması, yalnız gereksiz ameliyatları, gereksiz tedavileri değil, tıbbi hata riskini de tırmandırır. Bu nedenle birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de sağlık sektöründe hastanenin, doktorun, ilacın ya da bir yöntemin reklamı yapılamaz.

Yapılamaz ama yine de yapılır. Çünkü para cezalarına rağmen sağlıkta reklamın getirisi oldukça yüksektir. Bir hastane sağlıkta reklam için 500 bin lira para harcar, 1 milyon lira ciro sağlayacak hasta talebi yaratılır. Bu arada Sağlık Bakanlığı hastaneyi uyarır, Reklam Kurulu 100 bin lira ceza verir. Ama sonuç değişmez. Sağlıkta reklam yapılır. Çünkü her koşulda hastane 400 bin lira kardadır.

Peki yalnızca yaptırana çok kazandıran sağlık reklamları bize neleri söyler, neleri söylemez?

Reklamlara bakarsanız yoğurtla, meyve suyu ile kolesterolünüz 2 haftada düşebilir. Lazerle kartal gözü operasyonları yaptıranlar pilotluk yapabilir. Ya da miyom, fıtık, apandisit ameliyatlarını laporoskopiyle yani karında açılan minik deliklerden yaptıranlar ertesi gün denize girebilir. Yeni çıkan çok pahalı bir ağrı kesici tablet ise midenizi delmeden tüm ağrılarınızdan kurtulmanızı sağlar. Evet kulak verirseniz sağlık alanında yapılan reklamlar size bunları söyler…

Peki sağlık reklamları size neleri söylemez?

İçinde etkili bitki kimyasalı içeren yoğurtlar, meyve suları kolesterolünüzü az da olsa düşürür ama bu arada vücudunuzdan birçok önemli vitamin ve minarelin emilimini de engeller. Yani artık kolesterolünüzün yanı sıra bir başka çözmeniz gereken sorununuz daha olur.

Her yıl yeni bir kartal gözü operasyonu çıkar ve bir önceki yöntem ortaya çıkan yan etkileri nedeniyle kötülenir. Doktorunuz ya da yönteminiz ne kadar iyi olursa olsun, gözünüzün numarasının sıfırlanmama olasılığı vardır. Hastaneler arası rekabet kornea kalınlığınız uygun olmasa bile sizin gözünüze operasyon yapılmasına neden olabilir.

Tıpta iddia edilenin aksine hiçbir ameliyat basit, ağrısız ve kansız değildir. Laporoskopiyle de başka bir yöntemle de yapılsa bugün ameliyat olup yarın denize girilemez. Öncelikle ameliyata laporoskopiyle başlansa bile açık ameliyata dönme riski her zaman vardır. Laporoskopi yapılırken karın içi rahat görüntülensin diye gaz verilerek şişirilir, en az bir hafta bunun sıkıntısı çekilir.

Ya da yeni çıkan bir ilacın doktora ve medyaya tanıtımına o kadar para harcanır ki, ilacın etkileri kadar yan etkilerinin de dile getirilmesi gerçeği oluşan toz bulutu içinde kaybolur gider. Gereksiz tüketim pompalanır, bu ilaçlar hemen her reçeteye yazılır. Ve bazen yüz milyonlarca lirayla üretilen bu ilaçlar neden oldukları ölümler nedeniyle piyasadan toplatılır, davalar açılır, yan etkiler nedeniyle insanlar ölür, her şey unutulur.

Sonuç; Gazetecilikte geçerli olan bir kural sağlık için de geçerlidir. Bir gıdanın, yöntemin, ilacın, hastanenin ya da doktorun ne kadar çok reklamı yapılıyorsa soru işaretleri de o kadar artıyor demektir…

.
Sibel Güneş