Özel sağlık kuruluşları tanıtımlarının hukuki boyutu:Sağlığın ticareti yapılamaz!

Hukuki düzenlemelerde esas itibariyle, sağlık kuruluşları tarafından, meslek etiği kurallarına aykırı, insanları yanıltan, yanlış yönlendiren, talep yaratmaya yönelik, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış veya yerleşik tıbbi metot haline gelmemiş uygulamalara dayalı, diğer hastaneler aleyhine haksız rekabet yaratan tanıtım yapılamayacağı, yalnızca ruhsatında kayıtlı hizmet alanlarına ilişkin, hizmet verdiği mahale ilişkin bilgilendirme yapılabileceği, bunun dışında her türlü basılı ve görsel yayınlarda reklam yapılamayacağına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır.

Özel sağlık kuruluşlarının sağlık hizmeti alanında önemli yeri bulunmaktadır. Toplumun refah seviyesi, hayat standartları, devletin sektöre verdiği desteğin artması ve devlet hastanelerinin olumsuz imajı birleşince özel sağlık sektöründen hizmet alımı artmaktadır.

Hastanelerdeki artışa paralel olarak sektör içerisindeki rekabet de artmaktadır.. Örneğin kuvvetli kadrolarıyla lüks otel konforunda hizmet sunan hastaneler ile yine güçlü kadrolarıyla fakat orta sınıf koşullarda uygun ücretlerle hizmet taahhüt eden hastanelerin birbiriyle rekabetinde, kamuoyuna kendilerini duyurmada farkındalıklarını nasıl sağlayacaklar? Reklam ve tanıtım faaliyetleri bu rekabette en önemli rolde.

Toplumdaki tüm bireyler müşteri konumunda. Tanıtımlarda, hedef kitle ile etkin iletişim sürecinde yararlanılan en önemli kaynak da medya. Her işletme gibi özel sağlık kuruluşları da, faaliyetlerini, başarılarını kitlelere anlatarak-aktararak ilgi ve onayını kazanmak, bu suretle rekabette kamunun ilgisini ve kendi sürekliliklerini sağlama amaçlarına ulaşmayı ister. Özel hastaneler medyanın haber kaynaklarından birisidir. Zira hastaneler ile ilgili her faaliyet, gelişme, olumlu ya da olumsuz toplumsal ilgi barındırmakla medya malzemesidir. Dolayısıyla özel hastaneler, kitlelere ulaşmakta etkin bir araç olarak. basın toplantısı yaparak, basın bülteni hazırlayarak ya da röportaj yaparak kurumlarıyla ilgili durumları medyaya ulaştırırlar..

Rekabet, kitlelere ulaşmak, aracı medya …

Bu yolda, temelde insan sağlığı kaygısıyla konulmuş yasaklar…

1219 sayılı Tababet ve Şubatı San`atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, 6023 sayılı Türk Tabipleri Birliği Yasası, Tıbbi Deontoloji Tüzüğü, Tababet İhtisas Nizamnamesi, Özel Hastaneler Yönetmeliği, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, ve diğer mevzuat…

Hukuki düzenlemelerde esas itibariyle, sağlık kuruluşları tarafından, meslek etiği kurallarına aykırı, insanları yanıltan, yanlış yönlendiren, talep yaratmaya yönelik, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış veya yerleşik tıbbi metot haline gelmemiş uygulamalara dayalı, diğer hastaneler aleyhine haksız rekabet yaratan tanıtım yapılamayacağı, yalnızca ruhsatında kayıtlı hizmet alanlarına ilişkin, hizmet verdiği mahale ilişkin bilgilendirme yapılabileceği, bunun dışında her türlü basılı ve görsel yayınlarda reklam yapılamayacağına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. Bu düzenlemelere göre,;

Özel hastaneler, ruhsatında kayıtlı ismi dışında başka bir isim kullanamazlar.

Özel hastaneler; sağlığı koruyucu ve geliştirici nitelikteki bilgilendirme ve tanıtımlar yapabilir. Bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri kapsamında, yanıltıcı, abartılı, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış bilgilere ve talep yaratmaya yönelik açıklamalara yer veremez.

Özel hastaneler; hizmet alanları ve sunacağı hizmetler ile açılış bilgileri ve benzeri konularda toplumu bilgilendirmek amacıyla tanıtım yapabilir ve ilan verebilir.

Özel hastaneler tarafından oluşturulan internet sitelerinde; yer alan her türlü sağlık bilgisi, alanı ile ilgili bilgi ve tecrübeye sahip sağlık meslek mensupları tarafından verilmek zorundadır. Bu siteler aracılığıyla hiçbir şekilde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler verilemez. İnternet sayfalarında verilen bilginin, son güncelleme tarihi açıkça belirtilmelidir.

Ayrıca, tabela vs ilan araçları hakkında şekil yönünden de mevzuatta ayrıntılı sınırlamalar bulunmaktadır.

Sağlık sektöründe verilen ilanların bilgi amaçlı olması, “ilk, en, son teknoloji, kampanya, indirim, fiyat” bilgisinin olmaması ve haksız rekabet oluşturacak içerik olmaması gerekmektedir. Özelikle yersiz talep oluşturacak şekilde, “fark alınmıyor” veya “kampanya yapıyoruz” ilanları ile mevzuatın ihlal edildiği İdare tarafından müşahade edilmektedir.www.optisyeninsesi.com

Hukuki düzenlemeler ışığında, sağlık alanında reklam yapılmasının yasa koyucu tarafından istenmediği değerlendirilmektedir. Tıp alanında faaliyet gösteren kişi ve kurumların çalışmalarını ticari bir görünüme büründürmeleri yasaklanmış olup yapılacak her türlü ilanlar çok dar bir biçimde sınırlandırılmıştır. Sağlık alanında faaliyet gösteren hekimlerin bireysel olarak yaptıkları reklamlar ile şirket biçiminde kurulmuş olan poliklinik ve hastanelerin yaptıkları reklamlar arasında bir fark bulunmamakta olup sağlık alanında her türlü reklam yasaklanmış bulunmaktadır. Muayenehane, poliklinik, hastane, şirket, şahıs v.s olduğuna bakılmaksızın sağlık, tıp alanında faaliyet gösterenlere, halk sağlığının korunması bakımından, bu sınırlamalara uymak zorunluluğu getirildiği çeşitli Mahkeme kararlarında da belirtilmiştir.

Tanıtım faaliyetlerinde içeriğin kontrolünün çok iyi yapılması gerekmektedir. Zira çok hassas bir çizgide yer alan, objektif kriterlerin henüz yerleşmediği tanıtım işlemleri sonucunda, tanıtımların mevzuata aykırı olduğu müşahade edilmekte ve gerek Sağlık Bakanlığı gerekse Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Reklâm Kurulu tarafından idari yaptırımlar uygulanmakta, para cezaları verilebilmektedir. Özel Sağlık Kuruluşlarının sorumlu hekimleri de, mevzuata aykırılık hallerinde Tabip Odaları tarafından açılacak disiplin soruşturma neticesi uyarı cezası, para cezası ya da meslekten geçici men cezaları alabilmektedir..
Sektörün doğrudan insan sağlığı ile ilgili olması hasebiyle, sağlık alanında faaliyet gösterenler başka herhangi bir alanda faaliyet gösterenlerden farklı olarak çok sınırlı kurallara uymak zorunda kalırken, öte yandan da günümüz dünyasında artık reklamsız, reytingsiz, tirajsız… hiçbir işin olmadığı da bir gerçektir. Sağlık da buna dahil.

Ülkemizde doktorların, hastanelerin reklam yapmaları aslında yasak, ama bu yasağın delinmediği de iddia edilemeyecektir.

Hekimler reklamlarda oynamakta; hastane melekleri bilgi ve rızamız dışında şahsi telefonlarımıza ulaşıp aramakta; sponsor haberler hazırlanmakta, sponsor yazı dizileri yayınlanmakta; afiş, pankart, el ilanları, bina tabelaları, cep telefonu mesajları, gazete, radyo, televizyon, internette mevzuata aykırı reklam uygulamalarına rastlanmaktadır. Reklam kısıtlamaları karşısında sağlık sektörü de bir şekilde kendini duyurma fırsatları yaratmaktadır.

Sağlık alanında faaliyet gösterenlerin, sundukları hizmeti duyurabilmesi de esasen önemli bir gerekliliktir. Bunun için reklam sınırlandırmalarının kaldırılması en azından sınırlandırmaların genişletilmesi düşünülebilir. Yaygın görüşe göre“Özellikle bilgilendirici ve tanıtıcı reklamlar, aldatıcı ve yanıltıcı olmamak ve gereksiz korku ile talep yaratmaması kaydıyla kontrollü olarak serbest bırakılmalıdır“

Sonuç? Sağlıkta reklam olsun mu, olmasın mı siz ne dersiniz?

Av.Hande Özışık

KaynaK : http://www.sagligimicinhersey.com