Gözlük ve lens nasıl çalışır?

GÖZLÜK

Camların büyüteç olarak kitap yazılarını büyütmek için kullanımı 1000 yıl kadar geriden başlamıştır. Görmeyi düzeltici camların gözün önünde gözlük olarak kullanılması 1200’lü yıllarda Marco Polo’nun seyahatnamesine kadar gider. Hipermetropun dışbükey (konveks) camlarla ve miyopinin içbükey (konkav) camlarla düzeltilmesinin nedenlerini ilk kez Kepler 1604’de açıklamıştır.

Gözlük, gözün kırma kusurlarını düzeltmek için gözün önüne konan düzeltici camlardır. Miyop gözlerde odak noktası retinanın önünde olduğu için gözün önüne içbükey / kalın kenarlı mercek konularak ışık ışınlarının odak noktası arkaya ( retina üzerine) kaydırılır. Hipermetropi ve presbiyopide odak noktası retinanın arkasındadır ve dışbükey / ince kenarlı mercek ile odak noktası öne (retinaya) çekilir. Astigmatizmanın ana meridyenlerine konan silindirik mercekle 2 ana meridyende odaklanan ışınlar retinaya toplanır.

Merceklerin içbükey ve dışabükey olmaları dolayısıyla kırıcı güçleri yanında bir de prizmatik etkileri vardır. Yani içbükey mercekler görüntüyü merceğin ortasına doğru toplama eğilimindeler iken dışbükey mercekler gözüntüyü yayma eğilimindedirler. Bu özelliklerinden dolayı bazı şaşılık tiplerinde şaşılığı kontrol altına almak için kullanılırlar.
Ayrı bir yakın gözlük ihtimaline ek olarak aynı cam içinde camın alt kısmına yakın gözlük camı monte edilebilmektedir. Bifokal tiplerde olduğu gibi 2 odaklı bir gözlük veya multifokal camlarda olduğu gibi çok odaklı, odak noktaları gözün uzağa ve yakına bakış yönlerine dereceli olarak yerleştirilmiş uzak-yakın gözlük seçenekleri vardır.

Gözlük camları hafiflik ön planda olduğu için organik plastik maddeden yapılırlar ve inceltilirler. Üzerlerine ışınların bir kısmını yansıtıcı, polarize edici, toz, su ve kire karşı filtreler monte edilebilir.

KONTAKT LENS

Kontakt lens göz yüzeyine yerleştirilen ince bir mercektir. Görme düzeltmesi, estetik amaçlı veya tedavi amaçlı takılabilir. Optik olarak gözlükle karşılaştırıldığında kontakt lensler daha kaliteli çevresel görüş sağlar ve üzerine toz, kir birikmemesi de avantajlarındandır.

Kontakt lens fikri ilk olarak 1508’de Leonardo da Vinci tarafından su dolu bir yarımkürenin göz yüzeyine yerleştirilmesi ile ortaya atılmıştır. Bu fikir daha sonra Descartes (1636) ve Young (1801) tarafından uygulanmış ve geliştirilmiştir. İlk başarılı kontakt lensler 1880’lerin sonlarında Alman Göz Doktorları tarafından üfleme camlar ile üretilmiştir.

Kontakt lens tipleri arasında sert ve yumuşak kontakt lensler sayılabilir. Sert lenslerin kullanım alanı daralmış olup keratokonus gibi korneanın şeklinin bozulduğu hastalıklarda kullanılmaktadır. Lens materyalleri günümüze kadar birçok evreden geçmiştir ve oksijen geçirgenlikleri, su tutabilme kabiliyetleri, incelikleri, yüzey kayganlığı gibi özellikleri bulunmaktadır. Miyop, hipermetrop ve astigmatizmayı düzeltebilirler, alt kısımlarında yakın presbiyopi için odak noktası bulunan multifokal lensler de kullanılmaktadır.

Kontakt lens kullanımında hijyen esas olup Göz Doktoru ve yetkili kişiler tarafından pratiği öğrenilerek kullanılmalıdır.

Prof. Dr.Halil BAHÇECİOĞLU