Doğru Bilinen Bazı Yanlışlar

Gözlükçülerle olan diyaloglardan ve onlardan gelen sorulardan, bazı optikçilerimizin bazı konularda yanlış veya noksan bilgi sahibi olduğunu görmekteyim.

Dikkatimi çeken bazı doğru bilinen yanlışlar şunlardır:

• “Reçete sferik olduğu zaman camların, pupilla mesafelerine göre merkezlenmesi fazla önemli değildir!”.

Doğru cevap: Yatayda yanlış merkezlenmiş olan sferik camların neden olduğu en önemli sorun, Taban İçe veya Taban Dışa, dikeyde de Taban Yukarı veya Taban Aşağı prizmatik etki oluşturmasıdır. Örneğin, toplamda 4 mm dışa desantre edilmiş olan +5.00 Diyoptri camların oluşturduğu prizmatik etki 2 Diyoptri Taban Dışa iken Plano+4.00 x 180 diyoptri camların Geometrik merkezleri 8 mm dışa desantre edilse dahi (yatay yönde diyoptrik gücün sıfır olması nedeniyle) herhangi bir prizmatik etki oluşturmaz!

• “Pupilla mesafesini belirlemek için en pratik yöntem, kişinin, optisyenin iki kaşının ortasına baktığı anda pupilla merkezlerinin çerçeve şablonu üzerinde işaretlenmesidir”.

Doğru cevap: Bu yöntem hassas bir ölçüm yöntemi değildir. Çok dikkatli olunsa dahi 2-3 mm hatalı ölçüm yapmak olasıdır. Bir defa, kişi optisyenin iki kaşının ortasına odaklandığı zaman, işaretlenen pupilla mesafesi “Uzak” pupilla mesafesi olmayıp, kullanıcı ile optisyen arasındaki mesafe için olan “Orta mesafe” pupilla mesafesidir!

• “Sürekli olarak kullanılacak olan tek odaklı camların dikey olarak merkezlenmesi , aynen Progresiv cam montajında olduğu gibi, (montaj artılarının) pupilla merkezleri üzerine çakıştırıldığı gibi yapılmalıdır!”.

Doğru cevap: Tek odaklı camlar, çerçeve pantoskopik açısının yarısı değerinde (milimetre olarak) aşağı yönde desantre edilmelidir. Örneğin çerçeve pantoskopik açısı 8 derece ise, camların optik merkezleri pupilla merkezinden 4 mm aşağıya monte edilmelidir.

• “Asferik camlar her bakımdan daha avantajlı olup her zaman tercih edilmelidir !”.

Doğru cevap: Asferik camların birçok avantajı vardır. Asferik camlarda, periferik alanda daha az oblik astigmatizm oluşmakta ve daha yüksek görüntü kalitesi elde edilmektedir. Asferik camlarda Sferik aberasyon neredeyse sıfırlanmakta, daha ince,daha hafif,daha düz ve daha estetik camlar elde edilmektedir. Konveks Asferik camlar daha az büyütme yaparken, konkav Asferik camlar da daha az küçültme yapmaktadır. Asferik camlarda ayrıca görüş açısı daha geniştir.

Fakat Asferik camların verimli olması için optik merkezlerin yatay ve dikey yönde hassas bir şekilde monte edilmesi, çerçeve pantoskopik açısı ile çerçeve bombe açısının normal değerlerin dışında olmaması gerekmektedir.

• “Daha koyu renkli güneş camları gözleri her zaman daha iyi korur!”.

Doğru cevap: Daha koyu olarak boyanan UV400 özelliği olmayan örneğin 1.5 veya 1.56 indeks Organik camların UV ve Mavi Işık koruması artmadığından ve çok koyu camlar ışığı daha az geçirdiği için , göze daha az ışık gelmesi nedeniyle göz bebekleri genişleyeceğinden, göze daha fazla zararlı UV ve Mavi Işık girecektir.

Göz içerisine giren zararlı UV ve Mavi Işık miktarı, pupilla alanı ile orantılıdır. UV400 koruması olmayan çok koyu renkli güneş camları kullanıldığında göz bebeklerinin çapı örneğin 2 kat büyümüşse, göze giren zararlı ışınlarının miktarı yaklaşık 4 kat artacaktır! Yani, %100 UV400 koruması olmayan çok koyu renkli güneş camları, göz sağlığı açısından daha açık olanlardan daha zararlıdır!

• “Ortamdaki güneş ışığı ne kadar fazla ise kolormatik camlar o kadar çok koyulaşır! “.

Doğru cevap: Mineral ve organik tüm kolormatik camların koyulaşmasını sağlayan, ortamdaki ışığın miktarı değil, UV ışınlarının yoğunluğu ve oranıdır. Sıcak havada ortamdaki infra red ışınlarının miktarı arttığından ve dolayısıyle UV oranı azaldığından istisnasız tüm kolormatik camlar,

• Kışın soğuk havada daha fazla koyulaşır ve daha yavaş açılır.
• Yazın sıcak havada daha az koyulaşır ve daha çabuk açılır.
• Araba camlarının UV absorbsiyonu nedeniyle araba içerisinde daha az koyulaşır.

• “Sferik ve silindir değeri ne isterse olsun, tüm konveks camlar Oval olarak üretildiği zaman montajdan sonra elde edilen camların orta ve kenar kalınlıkları her zaman daha az olur!”.

Doğru cevap: Oval kesimin avantaj sağlayabilmesi için, organik silindirik veya mixed camın sferik kısmının konveks, aks yönünün de uygun olması gerekmektedir. Sferik camların oval olarak üretilmesi, camların daha ince olmasını sağlamıyor.

• Yüksek diyoptrili konveks cam merkez kaydırmalı olarak küçük çapta üretilirse her zaman daha ince çıkar (Örneğin 65 mm yuvarlak yerine 2.5 mm çekmeli 60 mm).

Doğru cevap: Eğer cam sferik ise, oval kesimde olduğu gibi bu yöntem hiçbir incelik avantajı sağlamaz. Konveks silindirik reçetelerde, silindir işareti – olduğu zaman aks yönü 45-135 aralığında ve silindir işareti + olduğunda da aks yönü 0-45 ve 135-180 aralığında olduğu zaman daha ince camlar elde edilir. Silindir değerinin 1.00 Diyoptrinin altında olduğu durumlarda kalınlık farkı az olacağından beklentinin altında bir sonuç ortaya çıkabilir.

• Progresiv camların Uzak Ölçüm Bölgesinde herhangi bir yatay prizmatik etki varsa, bu camlarda üretim hatası vardır.

Doğru cevap: Tek odaklı merceğin optik merkezinin progresiv camdaki muadili, “Prizma Kontrol Noktası” diye tarif edilen noktadır. “İnceltme Prizması” uygulanmadığı takdirde bu nokta progresiv cam üzerinde prizmatik etkinin olmadığı tek noktadır. “İnceltme Prizması” uygulandığı zaman da bu noktada sadece dikey prizmatik etki oluşmakta, yatay prizmatik etki söz konusu olmamaktadır. Sferik reçeteye göre üretilmiş olan progresiv camların “Uzak Diyoptrisi Ölçüm Noktası” nda yatay prizmatik etki oluşmamaktadır. Fakat progresiv camın diyoptrisinin silindirik olması ve aks yönünün 90 ve 180 dışında olması durumunda “Uzak Diyoptrisi Ölçüm Noktası” nda hem dikey (İnceltme Prizması’na ek olarak) ve hem de yatay yönde prizmatik etki oluşmaktadır. Bu prizmatik etkinin oluşmasını önlemek imkansızdır.

• “Polarize camların her zaman en iyi güneş camları olduğunu ve hiçbir dezavantajları olmadığını ısrarla iddia edebiliriz! “.

Doğru cevap: Polarize camların kesin olarak avantajlı olduğu durumlar, yatay yüzeylerden gelen yansımaların rahatsız ettiği durumlardır. Örneğin, deniz sporlarında, güneşli havada (özellikle ıslak olan yolda) güneşe karşı araba kullanımında ve güneşe karşı balık avlanmasında polarize camlar kesin olarak en avantajlı güneş gözlüğü camlarıdır.

Polarize camların en önemli dezavantajı, kullanıcının LCD ve plazma ekranlarını (polarizasyon aksının uygun olmadığı durumlarda) bazen rahat olarak görememesi durumudur. LCD ve plazma ekranlar ışığı polarize ettiğinden, arabanın, uçağın veya herhangi bir vasıtanın veya makinenin üzerindeki böyle ekranların ve cep telefonlarının ve bilgisayar ekranlarının polarizasyon aksları, polarize gözlük camlarının polarizasyon aksına dik olduğu zaman, polarize camların bir özelliği olarak , ekrandaki görüntü kaybolmaktadır. Bu nedenle, kesintisiz net görüşün hayati önem taşıdığı durumlarda polarize gözlük kullanımında dikkatli olunması gerekmektedir.

Kayak sporu yapan kişiler de, özellikle bazı iniş parkurlarında ışık yansıması nedeniyle oluşan polarizasyon nedeniyle tehlike oluşturabilecek görüş yanılması yaşayabilirler. Polarize camlar, uçuşta pilotlar için de önerilmemektedir.

• “Polikarbonat camlar kesinlikle kırılmaz!”.

Doğru cevap: Polikarbonat camlar darbelere karşı son derece dayanıklıdırlar. Fakat faset gözlükte cam işçiliği, kurallara göre yapılmadığı takdirde oluşabilecek mikro çatlaklar, monte edilen polikarbonat camların zaman içerisinde deliklerden kırılmasına neden olabilir. Dikkat edilmesi gereken diğer husus da polikarbonat camların aseton ve benzeri kimyasallara karşı olan aşırı hassasiyetidir.

• “Kesilmemiş konkav camın çapı ne kadar büyük olursa, montajdan sonra elde edilen camların kenar kalınlığı o kadar ince olur!”.

Doğru cevap: Yüzey tasarımı, iç ve dış bombeleri ve kalınlığı aynı olduğu sürece, kesilmemiş konkav camın çapının büyük veya küçük olması montajdan sonra elde edilecek camın kenar kalınlıklarında herhangi bir fark oluşturmaz.

 

Sn. Mehmet R. Akay’ ın eğitim köşe yazılarını okumak için tıklayınız.