Kontakt Lensler

Merhaba Arkadaşlar,

Bugün size anlatacağımız konu kontakt lenslerin ve aksesuar olarak kullanılan renkli lenslerin kullanımı nasıl olmalıdır? Sorusuna cevap aramaktır.

Öncelik olarak kontakt lenslerin ne anlama geldiklerini ve ne işlemler için kullandıkları açıklayacak olur isek,
Kontakt lensler kornea ön yüzüne takılan görme bozukluklarının giderilmesi, isteğe bağlı olarak göz renginin değiştirilmesi, göz hastalıkları tedavilerinde ( kornea hastalıklarının tedavisinde ), göz ameliyatları sonrası göze her hangi bir zarar gelmesini engellene ve birden fazla oluşabilecek etmen için kontakt lens kullanılır. Yaptığımız açıklamaya kısa bir özet olarak, kontakt lensler görme amaçlı kulanınım ile birlikte kozmetik ve göz tedavisi amacıyla birlikte kullanılan bir protezdir.

Kontakt lens nasıl alınabilinir?
Kontakt lensler öncelik olarak bir göz hekimi tarafından göz muayenesi tamamlandıktan sonra göz hekiminin lens reçetesi oluşturulması ile alınabilir.

Göz hekiminden neden lens reçetesi alınmalıdır?
Göz hekiminden lens reçetesi alınmasının en büyük önemi gözünüzde oluşabilecek en küçük komplikasyonların1 ortadan kardırmaktır. Lens reçetesinin üzerinde göz ile ilgili en önemlileri olarak,

a) Temel Eğri ( Base Curve2 , BC) Kontakt lensin taban noktası ve tepe noktası arasındaki mesafedir. Yapılan araştırma sonrasında genel olarak insan gözünün 8.4, 8.5, 8.6, 8.7, 8.8, 8.9 temel eğri belirlenmiştir. En yaygın olarak lens firmalar 8.6 temel eğrine sahip lensler üretilmiş ve genel olarak renkli kontakt lensler 8.6 temel eğrine sahip olarak üretilmektedir.

b) Tüm Çap (Dia) Kontakt lens üzerinde bütün çap olarak ölçülür. Çap genellikle 14.00, 14.50 vb değerlerdir. En yaygın olarak 14.00 çap kullanılır.

c) Diyoptri Eğer hastada göz rahatsızlığı miyop ve hipermetrop var ise göz hekimi hastanın göz diyoptrilerinde ek olarak yazmalıdır.

d) Torik (Astigmat) Eğer göz rahatsızlığı miyop ve hipermetrop inin dışında hastada astigmatizm var ise göz hekimi hastanın göz diyoptrilerinin yanına astigmatizm de ek olarak yazmalıdır.

Yukarıdaki maddeler bir lens reçetesinde mecburi olması gereken değerlerdir. Lens reçetesi yazıldıktan sonra her hangi bir aksilik ( göz diyoptrileri değişmedikçe veya tedavi sona ermedikçe) olmadıkça lens reçetesi 1 yıl geçerlilik sağlamaktadır.

Lens kullanan hastaların her hangi bir lensten kaynaklı yada başka bir rahatsızlıktan kaynaklı gözde oluşan enfeksiyon veya rahatsızlıkların teşhisi için 1 yıl sonunda göz muayenesine gitmeleri tavsiye edilmektedir.

Düzenli muayene her zaman erken teşhise, erken teşhiste her zaman oluşabilecek sorunları erken çözmeye yöneliktir.

Kontakt lens materyallerin fiziksel özellikleri ve çeşitleri nelerdir?

Kontakt lensler, üretildikleri maddenin özelliklerine göre yumuşak ve sert olmak üzere iki ana grupta incelenebilirler. Bir kontakt lens, kenarlar› birbirine değecek kadar bükülebiliyorsa yumuşak lenstir. Kırılmadan kenarları birbirine değdirilemiyorsa sert lenstir(1).

Tablo’da başlıca kontakt lens materyalleri gösterilmiştir.
Poli metil metakrilat (PMMA), 1940’lardan beri önce skleral sonra da korneal kontakt lenslerin üretiminde kullanılmaktadır. Dayanıklı, stabil, kullanımı ve bakımı kolay, ucuz ve iyi ıslanabilir olması, bu materyalin avantajlarıdır. Ancak gaz geçirgenliğinin olmaması nedeniyle korneada yoğun şekilde hipoksiye yol açması, kullanımını sınırlayan en büyük dezavantajıdır. Ancak bu önemli dezavantajına rağmen bu lenslerin uzun yıllar başarıyla kullanıldığı ve halen pek çok hasta için vazgeçilmez olduğu da bir gerçektir (2).

Yumuşak lens yapımında kullanılan iki önemli materyal, silikon ve hidrojeldir. Silikon, sert lensler bölümünde anlatıldığı gibi sert ve yumuşak olmak üzere iki ayrı formda elde edilebilir. Lastik silikon yani elastomer şekli yumuşak olandır ve materyalin işlenişine göre 340’a varan yüksek Dk değerlerine sahiptir. Yumuşak silikon bu şekliyle çok iyi oksijen geçirgenliğine sahiptir ancak yüzey ıslanabilirliği çok azdır. Bu nedenle yüzeyi hidrofilik materyalle kaplanır. Böylece pediatrik afakide kullanılan lensler elde edilir (3).

Uygun kontakt lens kriterleri nelerdir?
Kontakt lensler, gözde korneanın üzerinde duracak şekilde tasarlanmışlardır. Esas olarak gözün ön kısmını kaplayan gözyaşı zarına yapışarak ve biraz da göz kapaklarının basıncı ile yerinde dururlar.
 Göze uygun olan lens, iyi ortalanmış olup, korneayı sarar.
 Kullanıcı net ve rahat görmeli, lensi hissetmemelidir.
 Göz kırpma sonrası görüş değişmemelidir.
 Kenar şeridi göze baskı yapmamalıdır.
 Kontakt lensler ile uyunmamalıdır. Denize ya da havuza girilmemelidir.
 Kontakt lens kullanırken gözünüzde kızarıklık veya batma hissi oluşturduğunda hemen lensi çıkartıp optisyeninize başvurulmalıdır.

Kontakt lens kullanımı nasıl olmalıdır? (4)
COVID-19 döneminde insanların enfeksiyonlara ve oluşabilecek zararlara karşı hijyene dikkat etmeleri önemle tavsiye edilmektedir. Hastaların bu süreçte lens kullanımı nasıl olacağı hakkında bilgilendirmeleri okumaları ve bu bilgilendirmelere uymaları önemle tavsiye edilmektedir.

• Önce eller sabun ve suyla yıkanmalı ve hav3 bırakmayan bir havluyla kurulanmalıdır.
• Su ile temas en aza indirilmelidir.
• Kontakt lens’leriniz suda durulanmamalı veya saklanmamalıdır (musluk suyu veya steril su).
• Lensleri dezenfekte etmek için tuzlu su çözeltisi ve ıslatma damlaları kullanılmamalıdır. Hiçbiri etkili veya onaylanmış bir dezenfektan değildir.
• Kontakt lens’lerin temizlenmesi için “ovalama ve durulama” yöntemi kullanılmalıdır. kontakt lens’ler önce parmaklarla ovalanmalı, sonra solusyona yatırmadan önce solüsyonla durulanmalıdır.
• Kontakt lens kutusunu suyla değil taze solüsyonla durulamalıdır. Ardından boş kutu açık bırakılarak kurutulmalıdır.
• Kontakt lens muhafazasını temiz tutmalı ve en az üç ayda bir düzenli olarak değiştirmelidir. Lens kutuları kontaminasyon ve enfeksiyon kaynağı olabilir. Çatlamış veya hasar görmüş lens kutuları kullanılmamalıdır.
• Eski solüsyon tekrar kullanılmamalıdır.
• Kontakt lens solüsyonunu daha küçük boyutlu seyahat kaplarına aktarılmamalıdır.
• Çözelti şişesinin ucunun herhangi bir yüzeye temas etmesine izin verilmemeli, kullanılmadığı zaman şişe sıkıca kapalı tutulmalıdır.
• Saklamadan sonra 30 gün veya daha uzun süre tekrar dezenfekte etmeden lensler asla takılmamalıdır.

Kontakt lens ile beraber suni göz yaşı kullanılmalı mıdır?
Göz hekimine muayene olan hastaların bazen göz kuruluğu sebebiyeti ile lens kullanıcısı olan hastalara suni göz yaşı damlası önerilir.

Suni göz yaşı damlasının önerilmesinin sebebi hastaların lens kullanırken lensin üzerindeki göz yaşının eksilip göze zarar vermesini engellemektir.

Su çekici çeşitli maddeler, alkol, eter, formol, kolonya, saç spreyi, çamaşır suyu ve buharı vs. lensin ana maddesine zarar vererek deforme edebilirler. Bu maddelerden uzak durmakta fayda vardır. Suni göz yaşı damlası seçer iken etkin maddesine dikkat edilmesi lazımdır.

Optisyen Yusuf Gökhan

1 Komplikasyonlar bir rahatsızlığın, hastalığın veya tıbbi tedavi işleminin ön görülebilen istenmeyen etkileridir
2 Base Curve, ‘temel eğri’ olan bu terim halk arasında ise ‘lens çapı’ olarak bilinir.
3 Hav, yünlülerin, kadife, çuha gibi kumaşların yüzeyindeki ince tüylere denir.

Kaynakça 1. Myopi ve tedavisi. ÖZÇETİN, Prof. Dr. Hikmet. 2002, Nobel Tıp Kitapevi, s. 95-95. 2. The Contact Lens Manual ñ A Practical Fitting Guide. 2 nd. ed. . Gasson, Andrew ve Morris, Judith. London : s.n., 1998. 3. Temel A. Sert Kontakt Lensler (Materyal, Tasarım, Uygulama). MN Oftalmoloji. 1 / 21-24, 1994. 4. CAN, Dr. İzzet. Türk Oftalmoloji Derneği. https://koronavirus.todnet.org/kon. [Çevrimiçi] 5. Kontakt Lensler Materyallerin Fiziksel Özellikleri ve Çeflitleri. ULU GÜNGÖR, Dr. İnci ve ERKAN, Dr. Dilek. 2004, O.M.Ü. Tıp Dergisi, s. 195-200.