Okul çağı çocukların büyüme ve gelişme dönemidir

Görmeyen çocuk öğrenemez. Öğrendiklerimizin %83’nü gözlerimizle sağlarız.

Çocuklarımız bu dönemde bir yandan korunaklı yuvalarından çıkıp toplum içine girmenin yaratabileceği ruhsal ve sosyal sorunlarla bir yandan da yoğun bir öğrenme döneminin yaratabileceği stresle baş etmek zorunda kalabilirler. Öğrencinin bu süreçten başarılı bir biçimde çakabilmesinin en temel şartı sağlıklı olmasıdır. Özellikle görmeyle ve işitmeyle ilgili sağlık sorunları erken dönemde teşhis ve tedavi edilirse öğrencinin okul başarısı şansı artar” .

Okullarda yapılan görme taramaları

Bu taramalarda;

1. Anatomik bozuklukların olup olmadığı

2. Görme keskinliğinin normal olup olmadığı

3. Renk görme kusuru olup olmadığına bakılabilir.

Bu muayenelerde bozukluk tespit edilen öğrenciler ayrıntılı muayene ve tedavi için göz hastalıkları uzmanına sevk edilir.

Okul taramalarında sıkça rastlanan göz hastalıkları;

1. Şaşılık

Şaşılık, gözlerin birbirine paralel bakmaması olarak tanımlanabilir. Gözlerin bir tanesi hedefe bakarken diğeri başka bir yere yönelmiştir.

Şaşılık tek gözde ise genellikle şaşı göz az görür ve tembel kalır. Şaşı gözlerde derinlik hissi yoktur veya çok az gelişmiştir.

Çocukluk çağındaki şaşılıkların en sık rastlanılanları içe ve dışa şaşılıklardır. Tek ya da çift taraflı olabilirler. İçe şaşılığa genellikle hipermetropluk bulunanlarda rastlanır.,

Bu şaşılıklar bazen sadece uygun gözlüklerin kullanılmasıyla düzelebilir. Gözlükle tam olarak düzelemeyen şaşılıkların ise ameliyatla düzeltilmeleri gerekir.

Çocukluk çağında dışa kayan gözlerde çoğunlukla miyopluk mevcuttur. Dışa kayma bazen gizli bazen aşikâr olabilir.

Bu tip şaşılıkta güneş ışığı gizli şaşılığı aşikâr hale getirebilir. Çocuk, güneşte dışa kayan gözünü tek taraflı kapatma eğiliminde olur.

Şaşılıkların en önemli nedenlerinden biri de göz kaslarında felç olmasıdır. Bu felçler doğuştan mevcut olabilirler ya da kazalar sonucu göz kaslarının hasarlanması ile ortaya çıkabilirler.

2. Kırma Kusurları

Okul çağındaki çocuklarda en sık görülen göz hastalığı kırma kusurları miyopluk, hipermetropluk veya astigmatlık şeklinde olabilir.

Miyopluk genellikle öğrencinin sınıf tahtasındaki yazıları okuyamaması ile kendini belli eder.

Hipermetroplukta da uzak ve yakını görmede zorluk söz konusu olabileceği gibi çocuklarda uyum denilen odaklama yeteneği ile hipermetropluk gizlenebileceğinden görme tamamen normal de olabilir.

Fakat sürekli uyum yapmak göz yorgunluğuna sebep olarak öğrencide göz ve baş ağrısı yapar.

Astigmatlık sıklıkla baş ve göz ağrısı, okuma isteksizliği gibi şikâyetlere yol açar. Öğrencinin bazı harfleri net, bazı harfleri bozuk gördüğü dikkatli öğretmenlerce fark edilebilir.

Hipermetropluk ve astigmatlığa bağlı görme bozuklukları uzun süre gizli kalarak fark edilmeyebilir.

Özellikle bir gözü sağlıklı olan öğrencilerde diğer gözdeki görme kusuru ileri yaşlara kadar fark edilmeyebilir. Bu durum çocuğun okul başarısını etkileyebilir.

3. Göz Tembelliği

Göz tembelliği, toplumda sık rastlanan, fark edilmesi zor ve fark edildiği zaman genellikle tedavi aşamasını geçmiş bir durumdur.

Göz tembelliği kısaca kullanılmayan görme sinirinin beynimizce iptal edilmesi olarak tanımlanabilir.

Gözün öndeki kırıcı ortamlardan görüntü bir şekilde sinir tabakasına ulaşamazsa ya da bulanık olarak ulaşırsa çocukluk çağındaki kişilerde göz tembelliği gelişir.

Göz tembelliğinin sık görülen nedenleri şaşılık ve yukarıda bahsettiğimiz kırma kusurlarıdır.

Şaşılıkta iki göz ayrı ayrı yönlere bakar. Beyne iki ayrı görüntü gider ve çift görme meydana gelir.

Bunu engellemek için çocuklarda beyin, gözlerden birinden gelen görüntüyü iptal eder ve tek gözle görme sağlanır. Görüntüsü iptal edilen gözde tembellik gelişmeye başlar.

Kırma kusurları: İki göz arasında kırılma kusuru farkı fazlaysa ya da iki gözde de yüksek astigmatlık, hipermetropluk kusurları varsa göz tembelliği gelişebilir.

Göz tembelliğinin tedavisi ilk altı yaş içinde yapılmalıdır. On yaşından sonraki tedaviler genellikle yararlı olmamaktadır.

Tedaviye ne kadar erken başlanırsa alınacak sonuç da o kadar başarılıdır.

Tedavi biri göz tembelliğine yol açan faktörün, diğeri de göz tembelliğinin kendisinin tedavisi olmak üzere iki basamaktan oluşur.,

Göz tembelliğinin kendisinin tedavisi iyi gören gözü kapatarak tembel gözü çalışmaya sevk etmek şeklinde yapılır.

4. Renk görme bozuklukları

Renk görme bozukluklara özellikle yeşil ve kırmızı renklerin yeterince görülememesi şeklinde kendini belli etmektedir.

Okullarda yeşil tahtalar üzerine kırmızı tebeşirle yazılan yazıları görmeme şikâyeti ile göz hekimlerine başvuran çok sayıda öğrenci vardır.

Renk görme muayenesi bazı hastalıkların teşhisinde ya da tedavisinin izlenmesinde de kullanılabilir.

Ancak en büyük önemi ileride pilot, eczacı, muvazzaf asker, güvenlik görevlisi veya polis olmak isteyenlerde belirir.

Ayrıca sürücü belgesi alabilmek için de renk görmenin normal olması gerekir.

Renk görme bozukluklarının belirlenmesi öğrencilerimize yön verme konusunda eğitimcilere yardımcı olacak, ailelerin beklentilerini ona göre ayarlamalarını sağlayacak ve kanunen sahip olmamız mümkün olmayan fırsatların kapısına vardığımızda böyle bir kusurun tespiti ile hayal kırıklığına uğramızı önleyecektir.

Renk görme bozukluğu ya da renk körlüğü genellikle anne-babadan çocuklarına geçiş gösteren irsi bir rahatsızlıktır. Bu bozukluğa kız çocukları çoğunlukla taşıyıcı olarak kaldıkları için erkeklerde daha sık rastlanır.

Renk görme muayenesi renkli noktalardan oluşan harflerin ya da rakamların okutulduğu İshihara Renk Kitabı ile yapılır. Araştırma amacıyla kullanılan daha ileri renk görme testleri olduğu gibi renk yumakları tarzında basit testler de mevcuttur.

Ebeveynler çocuklarının periyodik muayenelerini düzenli yaptırmaları okul başarısını artırır.

Taylan KÜÇÜKER/ Eczacı Gözlükçü

Kaynak: Oftalmolog Prof. Dr. Nazmi ZENGİN