Anizometropi

Bu yazımızda, Anizometrinin neden olabileceği olası sorunlardan söz edeceğiz ve çözüm önerileri üzerinde duracağız.Anizometropiyi üç gruba ayırabiliriz:

1.Düşük Anizometropi: Sağ/sol arası Diyoptri farkı 0.25D ile 0.75D arasında olduğu zaman (Genellikle sorun yaşanmaz)

2.Orta Anizometropi: Sağ/sol arası Diyoptri farkı 1.00D ile 2.00D arasında olduğu zaman (Sorun yaşanma ihtimali vardır)

3.Yüksek Anizometri: Sağ ve sol camlar arasındaki Diyoptri farkı 2.25’den daha fazla olduğu zaman (Tek odaklı gözlüklerde sorun yaşanma ihtimali az olduğu halde Bifokal ve Progresiv gözlük kullanıcılarının %50 ‘sinde, Yakın Okuma Bölümünde oluşan özellikle Diferansiyel Dikey Prizmatik etki, kullanım konforunu etkilemekte, bazı durumlarda da gözlük kullanımını tamamen imkansız hale getirmektedir).

Anizometropinin yarattığı en önemli sorunlar :

* Diferansiyel (dikey ve yatay) prizmatik etki,

* Anizokoni (iki gözün objeleri farklı boyutlarda ve şekillerde algılaması),

* Camların gözleri farklı oranlarda büyütmesi veya küçültmesi,

* Camların ağırlık farkı nedeniyle gözlüğün dengesiz olması ve sairedir.

Diferansiyel Dikey Prizmatik Etki:

İki cam üzerindeki muhtelif bakış noktalarında oluşan dikey prizmatik etkiler arasındaki farka, “Diferansiyel dikey prizmatik etki” denir. Diferansiyel dikey prizmatik etki, anisometrinin bir neticesidir. Özellikle çok odaklı gözlüklerin kullanım rahatlığı için “Diferansiyel dikey prizmatik etki” son derece önemlidir.

Diferansiyel prizma etki miktarına tam olarak tolere edemeyen tek odaklı gözlük kullanıcısı , baş hareketleri ile camların optik merkezlerine yakın olan bölümlerinden bakarak , en azından camın bir bölümünden konforlu görüş elde edebilir. Anisometrop kişinin Uzak gözlüğünde optik merkezlerin göz hizasına yakın, Yakın gözlüğünde de pupilla merkezinden 6-7 mm aşağıya monte edilmesi durumunda gözlüklerin kullanımı kolaylaşır. (Tabii ki montaj yüksekliğine bağlı olarak Uzak ve Yakın gözlüklerinin pantoskopik açıları gerektiği şekilde ayarlanmalıdır). Fakat bifokal ve progresiv cam kullanıcıları için böyle bir çözüm mümkün değildir. Diferansiyel dikey prizmatik etki miktarına olan tolerans kişiden kişiye farklılık gösteriyor. Bazı kişiler ½ D prizmatik etki farkına adapte olamaz iken, bazen 2-3 Diyoptri diferansiyel prizmatik etkiye ve hatta 5 Diyoptriye adapte olan kişilere de rastlıyoruz! Binoküler görüş kalitesi yüksek olan kişilerin diferansiyel prizmatik etkiye olan toleransları genellikle daha az olup sorun yaşama ihtimalleri daha yüksektir.

Diferansiyel dikey prizmatik etki miktarı camların optik merkezlerinden uzaklaştıkça artar. Örneğin, reçetenin Sağ. +1.00 ve Sol. +2.00 olduğu duruımda optik merkezlerin 5 mm altındaki noktalarda diferansiyel prizmatik etki 0.5D iken, 10 mm aşağıdaki noktalarda 1D oluyor. Tek odaklı gözlük kullanan kişi eğer 1D diferansiyel dikey prizmatik etkiye tolere edemiyorsa, baş hareketi ile optik merkezlere daha yakın noktalardan bakarak sorunu giderebilir. Diferansiyel dikey prizmatik etki, bifokal ve progresiv camlarda sorun yarattığı zaman birçok kez %100 tatmin edici çözüm mümkün olmamaktadır.

Diferansiyel dikey prizmatik etkinin kontrol altına alınması:

Tek odaklı, bifokal ve progresiv camlarda “Slab –off” üretim tekniği ile diferansiyel dikey prizmatik etki sorununa kısmen çözüm getirilebilir. Diferansiyel prizmatik etkiyi , tolere edilebilecek miktarlara düşürebilmek ancak cam üzerinde belirli bir alanda gerçekleştirilebildiğinden, bu yöntem de ne yazık ki her zaman %100 tatmin edici olmuyor. “Slab –off “ yapılan camların diğer dezavantajı da bu camların üzerinde E-line bifokal camlardaki gibi yatay bir çizginin oluşmasıdır.

Diferansiyel dikey prizmatik etki sorununu çözebilmek için sağ ve solda farklı çaplarda okuma segmenti olan bifokaller, yapıştırma segmentli bifokaller, “Franklin” bifokal camları ve prizmatik segmentli bifokal camlar da kullanılabilir. Bifokal ve progresiv camların okuma bölgelerindeki Diferansiyel dikey prizmatik etki ayrıca Fresnel prizmaları ile de kısmen kontrol altına alınabilir.

Yukarıdaki alternatifler dışında presbiyoplar için en iyi gözlük çözümü , daha önce de söz edildiği gibi Uzak ve Yakın için ayrı ayrı yapılacak olan iki tek odaklı gözlüğün tercihi olabilir. Böyle bir durumda Yakın gözlüğünde pantoskopik açı artırılarak optik merkezler pupilla merkezlerinden 6-7 mm aşağıya alınmalıdır. Anisometrop kişinin Uzak gözlüğünde de pantoskopik açı azaltılarak optik merkezler göz hizasına yaklaştırılmalıdır.

Fakat Diferansiyel dikey prizmatik etki sorununu çözüp sağlıklı binoküler görüş elde etmenin en sağlıklı yolu, gözlük yerine kontakt lens kullanmaktır. Eğer kişi presbiyop ise, Uzak görüşünü düzeltmek için verilecek kontakt lenslere ek olarak presbiyopisini düzeltmek için de lenslerin üzerinden kullanacağı progresiv gözlükler en uygun çözüm olabilir. Progresiv veya bifokal kontakt lenslerin kullanımı da diğer alternatifler olabilir. Tabii ki şartların uygun olduğu durumlarda refraktif lazer uygulamaları ile gözler sıfırlanıp anizometropi ve dolayısıyle Diferansiyel prizmatik etki sorunu tamamen ortadan kaldırılabilir.

Diferansiyel yatay prizmatik etki:

İki göz arasındaki sferik ve silindir değer farkları ve aks yönleri nedeniyle Diferansiyel prizmatik etki sadece dikey veya sadece yatay yönde olabileceği gibi her iki yönde de olabilir. Yatay yöndeki diyoptri farkının orta veya yüksek derecede olması durumunda tek odaklı camların her noktasında oluşan Diferansiyel prizmatik etkiye tolere edilemeyebilir. Fakat kişi baş hareketleri ile camların optik merkezlerine yakın olan bölümlerinden bakarak , en azından camların bir bölümünden konforlu görüş elde edebilir. Progresiv ve bifokal cam kullanımında kişi, dikey yöndeki bakışta olduğu gibi yatay yöndeki bakışta da serbest olmadığından , bu camlarda böyle bir uygulama mümkün olmaz. Diferansiyel yatay prizmatik etkinin sorun yarattığı durumlarda en iyi alternatif çözüm yine kontakt lenslerin kullanımıdır. Bazen de kontakt lenslerle gözlüklerin beraberce kullanımı daha isabetli olmaktadır.

(Bir sonraki yazımızda Anizometropi’nin neden olduğu diğer önemli sorun olan Anizokoni’yi inceleyeceğiz)