Çocuklarda ekran bağımlığı süresi ortalama 6,4 saat

Doç. Dr. Birinci, RTÜK İletişim Dergisi'ndeki makalesinde kontrolsüz ekran kullanımının birey ve toplum sağlığı üzerindeki etkilerine dikkat çekti. Birinci, ekran bağımlılığının temel belirtileri arasında ekran karşısında geçirilen süreyi kontrol edememe, ekrandan uzak kaldığında boş veya depresif hissetme, erişim olmadığında saldırgan davranışlar, dışarıdaki sosyal faaliyetlere ilgisizlik ve sorumluluklardan kaçınma gibi bulguları sıraladı.

Birinci, salgın döneminin hem Türkiye'de hem dünyada ekran izleme sürelerini artırdığına işaret ederek farklı araştırmalardan sayısal veriler paylaştı: pandemi sürecinde 9 Avrupa ülkesinde ekrana maruz kalma süresinde %65 artış kaydedildiği; dünya genelinde en yüksek ekran izleme oranının %58,21 ile Güney Afrika'da, en düşük oranın ise %21,70 ile Japonya'da olduğu; Türkiye'nin ise %43,92 ile ölçüldüğü bilgilerini aktardı.

Ekran süresi ve ruhsal sağlık

Bir kapsam incelemesine göre, günlük 3 saatten fazla ekran süresi ergenlerde ve genç yetişkinlerde depresyon ve anksiyete riskini artırıyor. Spesifik bulgular arasında günde 4 saatten fazla televizyon izlemenin panikatak ile ilişkilendirilmesi; günde 4 saatten fazla bilgisayar kullanımının ise anksiyete ve sosyal fobi semptomlarına yol açabileceğinin saptandığı yer aldı.

“Ekran kullanımının sınırları aştığı noktalarda, küçük çocuklarda gelişimsel gecikme, kelime dağarcığının kısıtlı olması ve sosyal katılım becerilerinin zayıflaması gibi olumsuz etkiler ortaya çıkabilir.”

Birinci, 2 yaşın altındaki çocuklarda yoğun ekran maruziyetinin dil ve sosyal gelişimde gecikmeye neden olabileceğini, 3 yaş civarında iletişim ve günlük yaşam becerilerinde zayıflıklar görülebileceğini; küçük yaştaki yoğun ekran kullanımının ilerleyen dönemde motor gelişim, dil becerileri, obezite ve diyabet gibi kronik hastalık riskleri ile ilişkilendirilebileceğini vurguladı.

Ailelere ve bakım verenlere öneriler

• Ekran sürelerini yaşa uygun sınırlar dahilinde belirleyin.
• 2 yaşın altındaki çocuklara ekran maruziyetini en aza indirin.
• 4–6 yaş arası çocuklar için günlük ekran süresini 20–30 dakikayla sınırlayın (Sağlık Bakanlığı Ebeveyn Rehberi, 2023).
• 6–12 yaş grubunda eğlence amaçlı mobil kullanım 1 saat ile sınırlandırılmalıdır.
• Düzenli fiziksel aktivite, uyku rutini ve aile içi kaliteli zamanla denge kurun.

Makalesini sonlandırırken Birinci, ekran bağımlılığı alanında araştırmaların artarak devam etmesinin, yetkili kuruluşların bu tür bağımlılıkları tanımlamasının ve ülkelerin etkin stratejiler oluşturmasının elzem olduğunu belirtti.