Türkiye’ de ve Dünya’ da Optik Sektörü

Optisyenlerin dünya genelinde sayılarına bakacak olursak;

Fransa’da her 10 bin kişiye 3,91 optisyen düşmekte ve Fransa dünyada bu konuda birinci ülke konumundadır. Fransa’yı 3,16 ile Belçika, 3,13 ile İsviçre, 3,02 ile Bulgaristan, 2,42 ile Slovenya, 2,36 ile Portekiz takip etmektedir. Türkiye’de her 10 bin kişiye 0,77 optisyen düşmekte ve ülkemiz bu konuda 15. Sıradadır.

Perakende satışlarda Belçika her 10 bin kişiye 2,44 perakende satış noktası ile birinci sırada olurken, 2,33 ile Kıbrıs ikinci, 2,17 ile Portekiz üçüncü, 2,16 ile Çek Cumhuriyeti dördüncü, İspanya 2,14 ile beşinci sıradadır.

Görme yolları hastalıkları ve cerrahisiyle ilgilenen Oftalmolojistler tarafından yapılan ilk göz muayenesi oranına bakacak olursak; Türkiye % 90 üzerinde ülkeler arasında yer almaktadır. Diğer ülkeler, Bulgaristan, Fransa, Hırvatistan, Sırbistan, Slovenya’dır. Belçika % 75-89 aralığında, Çek Cumhuriyeti, Litvanya, Polonya, Ukrayna % 50-74 aralığındadır.

Eğitim ve Sağlık Kuruluşları Kanununda optisyenlik mesleğine haiz kişilerin, numaralı (mihraklı) gözlük camı ve gözlük çerçevesi satmak, gözlük montajı ve her türlü reçeteli lens satışı yapmak üzere optisyenlik mesleğini icra edebilmek için, optisyenlik alanında en az ön lisans seviyesinde meslekî eğitim ve öğretim veren yüksek okul mezunu olması gerekliliği ifade edilmiştir.

Optisyenlik, Sağlık sektörünün bir kolu olmasına rağmen göz ve görme kalitesi ülkemizde yeterince dikkate alınmamakta, önem verilmemektedir. Kimi zaman insanlar görme bozukluğu yaşadıklarının bile farkına varamamaktadır. Özellikle okul çağındaki çocuklar görmede sorunlar yaşadıklarını bilmedikleri için derslerinde zorlanabilmektedir. Bu sebeple, küçük yaşlarda göz muayenesi yapılması büyük önem taşımaktadır. Çocuklardaki görme sorunları, eğitimde geri kalmalarının en büyük etkenlerindendir. Göz sağlığı ve gözlük kullanımı konusunda bilinç düzeyi yeterince yüksek değildir. Göz taramaları yaygın olarak yapılamamaktadır. Göz sağlığı ve gözlük kullanımı konusunda halkın bilinçlenmesi gözlük kullanımını artıracaktır.

Yüksek Öğretim Kurulu, 1989 tarihinde üniversitelerimizde ön lisans seviyesinde Optisyenlik Programları’nın açılması kararını almıştır. Mevcut durumda Türkiye’de 49 üniversitenin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu veya Meslek Yüksekokulu bünyesinde Optisyenlik bölümü bulunmaktadır. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2014’e göre, Türkiye’de toplam hastane sayısı Sağlık Bakanlığına bağlı 866, Üniversite Hastanesi 59, Özel Hastane sayısı 556 olarak toplam 1.528’dir. Yatak sayıları da Sağlık Bakanlığına hastanelerde 123.690, Üniversite Hastanelerinde 36.670, Özel Hastanelerde 40.509 olacak şekilde toplam 206.836’dır.

Sosyal Güvenlik Kurumu tarafında, gözlük cam ve çerçevesi, kontakt lens, reçete edilen görmeye yardımcı tıbbi malzemeler olarak belirtilmektedir. Kurumla sözleşmeli optisyenlik müesseslerinden temin edilmektedir. Söz konusu malzeme bedelleri Kurumca, optisyenlik müessesesine ödenmektedir.

Göz Sağlığı İstatistikleri Dünyada, göz sağlığı ile ilgili istatistiklerde; kontak lens kullananların sayısı Sırbistan’da % 30, Slovakya, İtalya ve Litvanya’da % 15, Avustırya’da %9’dur. Türkiye’de bu oran % 0,02’dir. Türkiye, çocuklara yönelik, yetişkinler ve yaşlılarda (50 yaş üstü) göz tedavilerinin karşılandığı ülkeler arasındadır. Danimarka, Finlandiya ve İtalya’da çocuklara yönelik tedaviler, Kıbrıs, Almanya, Danimarka, Finlandiya, İtalya’da yaşlılara yönelik tedaviler sosyal sistem tarafından karşılanmamaktadır. İstatistiklerle Türkiye- 2014 adlı raporda çocuklarda göz ile sorunlar % 11,5 oran ile ağız ve diş sağlığı sorunlarından sonra en çok görülen 2. hastalıktır.

Gözlük sanayi, en önemli sanayilerinden biridir.

Mecburi bir sağlık gereci olmasının yanında estetik ve moda unsuru da gözlük kullanımını yaygınlaştırmaktadır. Sektör ithalat ağırlıklı bir konumda olup, özellikle Uzakdoğu’ndan yapılan ithalat yerli üreticileri zorlamaktadır. Özellikle son yıllarda, perakendeci firmalarda, ithal ürünlerin sergilenmekte ve pazarlanmaktadır. Sektördeki bilgi birikimi ve deneyiminin artması, artan kaliteli ürün çeşitliliği, yatırımların artması, nitelikli personel istihdamının artma eğilimi sektörün güçlü yanları olarak sıralanabilmektedir.

Genç nüfus, teknolojinin artması, gözlük kullanımı konusunda potansiyel bulunması fırsatlar, eticaret ile gözlük satışları, küçük işletmelerin rekabet koşullarına ayak uyduramaması, çok önemli bir sağlık gereci olan gözlüğün işporta ve semt pazarlarında satılması tehditler arasında sıralanabilmektedir.

SONUÇ- Göz ve görme kalitesinin yetersizliği toplumun yeterince ele almadığı ve bilgi eksikliği içinde olduğu bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’de Optik Sektörü AB ülkelerine göre çok daha farklı bir konumdadır. Gözlük kullanma oranı gelişmiş ülkelere göre düşük seviyededir. Sağlık sektörünün bir kolu olmasına rağmen göz ve görme kalitesi ülkemizde yeterince dikkate alınmamakta, önem verilmemektedir. Kimi zaman insanlar görme bozukluğu yaşadıklarının bile farkına varamamaktadır.

Sağlık sektörünün bir parçası olan optik sektörü de küreselleşme rüzgarlarından etkilenmiştir. Sosyal gelişmelerde, toplumlar arasında karşılıklı alışverişin artmasıyla ve ekonomik gelişmeyle gözlük herkesin ulaşabileceği bir nesne haline gelmiştir.

Kaynaklar
• Tüm Optik ve Optometrik Meslekler Birliği Derneği, Sunumu http://www.gozder.com/panel/eskiDosyalar/b_uploadedFiles/files/aydin_tr.pdf
• Türkiye Optik ve Optometrik Meslekler Derneği web sitesi
• Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2014, Aralık 2015
• Trio Journal(OptisyeninSesi)- Optik Akademik Dergi, 01 Ağustos 2015, e-Dergi
• ECOO Blue Book 2015
• İstatistiklerle Türkiye 2014- Türkiye İstatistik Kurumu-Haziran 2015
• Türkiye’de Gözlük Sektörü, İzmir Ticaret Odası, Müge BULUT, Etüt ve Araştırma Şubesi, Avrupa Birliği Servisi, Temmuz 2004

Bu yazı İzmir Ticaret Odasının 2016 yılındaki araştırmalarından alıntı yapılarak düzenlenmiştir.