Özel hastaneler ‘reklam’ gibi tanıtım yapamayacak

Özel hastaneler, faaliyetleriyle ilgili halkın güvenini, bilgi ve tecrübe eksikliğini istismar edici ”gözlerde HD kalitesi”, ”İlk ve tek”, ”üstün teknolojik tasarım”, ”güçlü ve uzman kadro”, ”ağrısız ve acısız tedavi” gibi tanıtımlar yapamayacak.

Sağlık Bakanlığı, özel sağlık kuruluşlarının yapacakları tanıtım ve bilgilendirmelerle ilgili düzenlemelere gitti.

Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Nihat Tosun, sağlık hizmetleriyle ilgili bilgilendirme ve tanıtımlara ilişkin il sağlık müdürlüklerine genelge gönderdi.

Genelgede, 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’daki ”İcrayı sanat eden tabipler hasta kabul ettikleri mahal ile muayene saatlerini ve ihtisaslarını bildiren ilanlar tertibine mezun olup diğer suretlerle ilan, reklam ve saire yapmaları memnudur”, Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi’ndeki ”Tabip ve diş tabibi, gazete ve sair neşir vasıtaları ile yapacağı ilanlarda ve reçete kağıtlarında, ancak ad ve soyadı ile adresini, Tababet İhtisas Nizamnamesine göre kabul edilmiş olan ihtisas şubesini, akademik unvanını ve muayene gün ve saatlerini yazabilir” ve ”Tabip ve diş tabibi, meslektaşlarının hastalarını elde etmeye matuf hareket ve teşebbüslerde bulunamaz” hükümleri hatırlatıldı.

Özel sağlık kuruluşlarına ilişkin yönetmeliklerde de bu hükümlere paralel olarak, ”Sağlık kuruluşları tarafından tıbbi deontoloji ve meslek etiği kurallarına aykırı, insanları yanıltan, yanlış yönlendiren, talep oluşturmaya yönelik, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış veya yerleşik tıbbi metot haline gelmemiş uygulamalara dayalı tanıtım yapılamayacağı, yalnızca ruhsatında kayıtlı hizmet alanlarına ilişkin bilgilendirme yapılabileceği, bunun dışında her türlü basılı ve görsel yayınlarda reklam yapılamayacağı” yönünde düzenlemeler bulunduğu belirtildi.

Bu hukuki düzenlemelerin, insan sağlığının ticari unsur haline dönüştürülmesinin engellenmesi ve temel bir kamu hizmeti niteliği taşıyan sağlık hizmetinin görülmesi sırasında kamu yararının korunması amacıyla yürürlüğe konduğu kaydedildi.

Özel sağlık kuruluşlarına, mevzuata aykırı bilgilendirme ve tanıtımda bulunmaları halinde kanun ve ilgili yönetmeliklerdeki yaptırımların uygulandığı hatırlatılan genelgede, son zamanlarda özel sağlık kuruluşlarının ilan ve tanıtımlarında maksadı aşan ifadeler bulunduğu, bilgilendirme ve tanıtımların reklam boyutuna taşındığı tespitine yer verildi.

Bu tespitler ışığında sağlık hizmetlerinde bilgilendirme ve tanıtımlarla ilgili şu düzenlemelere gidildi:

-Özel sağlık kuruluşları, hasta kabul, uzmanlık dalları, adres ve iletişim bilgileriyle ilgili toplumun bilgilendirmek için faaliyete geçtikleri tarihten itibaren en fazla bir ay süreyle ilan verebilecek.

-İlanlarda, tıbbi deontoloji ve meslek etik kurallarına aykırı, faaliyet izin belgesinde yazılı uzmanlık dallarından başka hastaların kabul ve tedavi edildiği izlenimi uyandıran ifadeler yer alamayacak.

-İlanlarda ayrıca, toplumun güvenini, bilgi ve tecrübe eksiğini istismar eden, ”İlk”, ”Tek”, ”deneyimli”, ”üstün teknolojik tasarım”, ”farklı bir anlayışla”, ”Güçlü ve uzman kadro”, ”sağlıkta kalite”, ”Daha az komplikasyon, daha çok hasta konforu, daha erken taburcu olma imkanı”, ”Fark edilen güzelliğin fark yaratan adresi”, ”Bu hastalıkta uygulanması gereken en uygun metot”, ”Herkes en az bir defa yaptırmalı”, ”Çok kısa sürede ağrısız, acısız bir şekilde kurtulabilirsiniz”, ”Bembeyaz bir gülümseme için 24’e kadar açığız”, ”Bıçaksız lazer teknolojisi ile gözlerde HD kalitesi”, ”… dönemde bu tetkik yapılmazsa … hastalığı engellenemez”, ”önceden tedbirinizi alın”, ”bu cihazla hiçbir şey saklanmaz”, ”el bileğinden kalbe giden yol Radial anjiyografi yöntemi”, ”en son teknolojik cihaz” gibi hizmet veya kuruluşun farklı olduğunu ifade eden, talep oluşturan ve verilen sağlık hizmetine yön veren ifadelere de yer verilemeyecek.

-Oluşturulan internet sitelerinde, sadece hasta kabul ve tedavi edilen uzmanlık dalları faaliyet izin belgelerinde yer alan ünite ve cihazlar (belgede ifade edildikleri şekilde), çalışma saatleri, iletişim ve adres bilgileri ile tedavi edici sağlık hizmetine yönelik olmaması ve alanı ile ilgili bilgi ve tecrübeye sahip sağlık meslek mensupları tarafından verilmesi kaydıyla sağlık bilgilerine yer verilebilecek. Ancak verilen bilgilerde belirtilen ifadeler kullanılamayacak, bu internet siteleri aracılıyla hiçbir şekilde reklam yapılamayacak, verilen bilginin son güncelleme tarihi açıkça belirtilecek, internet sitesi editörünün iletişim bilgileri de bulunacak.

-Kuruluş veya hizmetlerle ilgili olarak belirtilen düzenlemelere uygun olmayan yazı, el broşürü, kartvizit, ilan, tanıtım veya reklam materyalleri bulundurulamayacak ve dağıtılamayacak.

-Kişilerin bilgi ve rızası olmaksızın şahsi telefonları rastgele aranamayacak, mektup, kısa mesaj ve e-posta gönderilemeyecek, hastaneye daha önce başvuranlarla sadece hastalıkları ile ilgili veya randevu zamanının bildirilmesi için iletişim kurulabilecek.

-Özel sağlık kuruluşları, eskiden olduğu gibi kas sistemi, kanser, radyoterapi, fizik tedavi ve rehabilitasyon, nörolojik ve ruh sağlığı hastalıkları bulunanlarla organ nakli ve doğum için yatan veya taburcu olanlara ücretsiz servis hizmeti sunabilecek. Ancak bunlarla ilgili reklam yapamayacak, ilan veremeyecek, talep yaratmaya yönelik faaliyette bulunamayacak.

-Bilimsel olarak kanıtlanmayan tedaviler-

Genelgede, 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’daki, ”Türkiye’de icrayı tababet için bu kanunda gösterilen vasıfları haiz olanlar umumi surette hastalıkları tedavi hakkını haizdirler” ve ”Diploması olmadığı halde, menfaat temin etmek amacına yönelik olmasa bile, hasta tedavi eden veya tabip unvanını takınan şahıs iki yıldan beş yıla kadar hapis ve bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır” hükümlerinin, Türkiye dahilinde hastalıkları tedavi etme hakkına sahip olanların kapsamını belirlediği anımsatıldı.

Ancak, hekim dahi olsa hiç kimsenin doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmayan ve rutin tedavi yöntemi haline gelmeyen herhangi bir metodu hastalar üzerinde uygulama yetkisine sahip olmadığı vurgulanan genelgede, şunlara dikkat çekildi:

”Ancak bazı hekimlerin ve kimselerin tıbbi faydaları klinik çalışmalarla kanıtlanmamış metotlarla hastalıkları tedavi ettiği veya tedaviye yardımcı olduğu, her türlü görsel, işitsel ve internet medyasında bu yönde birçok tanıtım ve reklam yapıldığı müşahede edilmektedir. Bu tür faaliyetlerin 1219 sayılı kanuna aykırılık oluşturması hasebiyle bu nevi faaliyetlerin tespit edilmesi durumunda kanunda öngörülen idari müeyyidelerin derhal uygulanması, adli müeyyideler açısından adli makamlara bildirimde bulunulması gerekmektedir.”

Tosun, özel sağlık kuruluşlarının görsel, işitsel ve internet medyasında belirtilen hususlara aykırı tanıtımlarının derhal durdurulmasını, halka açık alanlardaki ilanlarla tanıtıma yönelik tabelaların kaldırılması için gereken uyarıların yapılmasını, takiplerin titizlikle yapılmasını istedi.