Bebeğin Görme Gelişimi

Yrd. Doç. Dr. İbrahim Şahbaz tarafından düzenlenmiştir.

Yeni bir anne için hayattaki en güzel anılardan biri, yeni doğan kız veya erkek bebeğinin, gözlerini açtığında annesi ile göz teması kurmasıdır. Ancak bu hemen olmazsa endişelenmeyin. Yeni doğan bir bebeğin görme sisteminin gelişmesi biraz zaman alır. Yaşamın ilk haftasında bebekler çok fazla ayrıntı göremezler. Dünya hakkındaki ilk algıları belirsiz ve yalnız gölgeli ve gri tonlardadır.

Çocuğunuzun görme kabiliyetinin tam anlamıyla gelişmesi biraz zaman alır. Bebeğinizin görme gelişiminin adımlarını ( ve gelişimi desteklemek için neler yapabileceğinizi) bilmek, çocuğunuzun mükemmel görmesini ve dünyayı net görebilmesini sağlayabilir. Görme Gelişimi Gebelik Sırasında Başlar

Çocuğunuzun görme gelişimi doğumdan önce başlar. Gebelik sırasında kendinize ve vücudunuza dikkat etmeniz, bebeğinizin vücudu, sinir sistemi, gözleri ve beyindeki görme merkezinin gelişimi için son derece önemlidir. Kadın Doğum Doktorunuzun, doğru beslenme, gerekli vitaminler ve gebelik sırasında mümkün olduğunca dinlenme önerilerini dikkate alın. Gebelik sırasında sigara içmekten, alkol almaktan veya ilaç tüketmekten kaçının. Bu zararlı maddeler ciddi görme sorunları da dahil olmak üzere bebeğiniz için bir çok soruna neden olabilir. Özellikle Gebelik sırasında sigara içmek bebek için zararlıdır. Sigarada insana zararlı yaklaşık 3.000 farklı kimyasal bulunur, bunlardan biri karbon monoksit olarak bilinen ve gebelik de çocuğa zararlı maddedir.

Aspirin gibi genelde kullanılan yaygın ilaçları kullanmak bile gebeyken bebeğiniz için zararlı olabilir. Bu türde genel ilaç kullanımı aynı zamanda bebeğin kilosunda ve doğum sırasında problem riskini artırır. Bebeğin kilosunun düşük olması ise bebeklerde ciddi görme sorunlarına sebep olabilmektedir. Reçetesiz satılan ilaçlar, bitkisel takviyeler ve diğer ilaçlar dahil olmak üzere, gebelik sırasında herhangi bir ilaç almadan önce mutlaka Kadın Doğum Doktorunuza danışınız. Doğumda Görme Gelişimi

Doğumdan hemen sonra, doktorunuz konjenital katarakt veya başka ciddi yeni doğan göz sorunlarını kontrol etmek için bebeğinizin gözlerini kısaca muayene edecektir. Bu tür göz sorunları nadir olmakla birlikte, çocuğunuzun görme gelişimi üzerindeki etkilerini en aza indirmek için erkenden tespit ve tedavi edilmelidir. Ayrıca, doğum kanalından kaynaklı bakterilerin neden olduğu göz enfeksiyonunun önlenmesine yardımcı olmak için, yeni doğan bebeklerin gözlerine genellikle bir antibiyotik damla veya pomad uygulanır. Erken göz enfeksiyonlarının önlenmesi, sağlıklı göz gelişimi için büyük önem taşır.

Bebeğiniz doğduğunda sadece siyah, beyaz ve gölgeli gri tonları görebilmektedir. Retinada ve beyinde görmeyi kontrol eden sinir hücreleri tam olarak gelişmemiştir.

Ayrıca, yeni doğan bir bebeğin gözleri yakın nesnelere odaklanma yeteneğine sahip değildir. Bu sebepten dolayı, bebeğiniz yüzünüze veya herhangi bir nesnelere “odaklanıyor” gibi görünmüyorsa, endişelenmeyin. Bebeklerin görme kabiliyetinin gelişmesi biraz zaman alır. Görme kabiliyetlerinin kısıtlı olmasına rağmen, araştırmalar doğumdan birkaç gün sonra, bebekler bir görsele bakmaktansa, annelerinin yüzüne bakmayı tercih ettiğini göstermektedir. Araştırmacılar, bebeklerin bu tercihini, annenin saç çizgisinin, yüzüyle oluşturduğu sınır gibi, büyük ve yüksek kontrastlı uyaranlara bağlı olduğunu düşünüyor. Çalışmalarda, saç çizginin sınırları bir şal veya bone ile gizlenmesi durumunda, bebeklerin annelerinin yüzüne bakma tercihi ortadan kalktığını göstermektedir.

Dolayısıyla, yeni doğan bebeğiniz ile görsel iletişimi teşvik etmek için, saç stilinizi aynı tutun ve görünüşünüzü değiştirmekten kaçının. Yeni doğan kız veya erkek bebeğiniz hakkında dikkate almanız gereken diğer bir konu ise, gözlerinin büyüklüğünün ne kadar olduğudur. Bebeğiniz doğduğunda, gözleri bir yetişkin göz boyutunun yüzde 65’dir. Yaş ile beraber göz büyümesi de devam eder.

İlk Ayda Bebeğinizin Gözleri Bebeğinizin gözleri yaşamın ilk ayında ışığa karşı çok hassas değildir. Aslında, 1 aylık bir bebeğin ışığın açık olduğunu fark etmesi için gerekli ışık miktarı (ışık algılama seviyesi olarak adlandırılır) bir yetişkininkinden 50 kat daha fazladır.

Çocuk odasında bazı ışıkların açık bırakılmasında sorun yoktur; bebeğinizin uykusunu kaçırmaz ve onları kontrol etmek için geceleri odaya girdiğinizde eşyalara çarpmanızı önleyebilir! Bebekler renkleri görme yeteneğini çok hızlı geliştirmeye başlar. Doğumdan bir hafta sonra kırmızı, turuncu, sarı ve yeşil renkleri görebilirler. Ancak mavi ve mor renkleri görmeleri biraz daha uzun sürer. Neden mi? Bunun nedeni mavi ışığın daha kısa dalga boylarına sahip olması ve insan retinasında mavi ışık için daha az renk reseptörü bulunmasıdır. Bebeğinizin gözleri ilk başlarda birlikte çalışıyor gibi görünmüyorsa yani şaşılık var gibi görünüyorsa çok endişelenmeyin. Bir göz bazen, ara sıra, diğer göze göre içeri veya dışarı doğru kayabilir. Bu normaldir, fakat gözlerde sürekli olan bir kayma görürseniz derhal bir göz doktoruna danışın.

Öneriler: Bebeğinizin görme kabiliyetini teşvik etmek için odasını parlak, neşeli renklerle dekore edin. Kontrast renkler ve şekiller içeren tablolar ve mobilyalar ekleyin. Ayrıca karyolasının üstüne veya yanına parlak renkli bir dönence asın. Dönencenin çeşitli renklerde ve şekiller de olmasına özen gösterin.

Görme Gelişimi: 2. ve 3. Aylar Görme kabiliyetindeki birçok gelişme ikinci ve üçüncü aylarda gerçekleşir. Bebekler de bu dönemde görme keskinliğini daha net bir şekilde gelişir ve gözleri birlikte daha iyi koordineli hareket etmeye başlar. Çocuğunuz bu aşamada hareketli nesneleri takip etmeli ve gördükleri şeylere uzanmaya başlamalıdır.

Birçok renk ve şekle sahip parlak, neşeli bir oda bebeğinizin görme gelişimini desteklemesine yardımcı olur.

Ayrıca, bu gelişim aşamasındaki bebekler, başlarını hareket ettirmeden bakışlarını bir nesneden diğerine nasıl değiştireceklerini öğrenirler. Gözleri ışığa daha duyarlı hale gelir. 3 aylıkken, bir bebeğin ışık algılaması için gereken ışık seviyesi azalır, ışık algılama seviyesi bir yetişkininin 10 iner. Bu ışık hassasiyetinin artması demektir. Yani gündüz ve gece uykuları için ışıkları biraz daha kısmak isteyebilirsiniz. 2-3 aylık çocuğunuzun görme gelişimini teşvik etmeye yardımcı olmak için Öneriler:

Odasına yeni nesneler ekleyin veya yeni şeyler görmesi için karyolasının veya görsellerin yerini belirli aralıklara değiştirin.

Odada dolaşırken bebeğiniz ile konuşun.

Bebek beşiğinde uyandığında, görsel uyarı sağlamak için bir gece lambasını açık tutun.

Bebeğinizin emeklemesine izin verin. Bebeklerdeki ani bebek ölüm sendrom (ABÖS) riskini azaltmak için, uyku esnasında sırt üstü yatırılırsa da, uyanıkken karnının üzerine yatırın ve sürekli gözetim altında tutun. Bu pozisyon önemli görsel ve hareketlilik deneyimleri sağlayabilir.

Görme Gelişimi: 4 ila 6. Aylar 6 aylıktan itibaren, beynin görme merkezinde, bebeğinizin daha belirgin bir şekilde görmesini, hareket eden nesneleri takip etmesi için gözlerini daha hızlı ve daha doğru hareket ettirmesini sağlayan önemli gelişmeler gerçekleşir. Görme keskinliği doğumda yaklaşık 0,05 iken, 6. ayda yaklaşık 0,8 düzeyine yükselir. Renkli görme, çocuğunuzun gökkuşağının tüm renklerini görmesini sağlayacak şekilde bir yetişkininkine benzer olmalıdır. Bebekler ayrıca 4 ila 6 aylıkken daha iyi göz-el koordinasyonuna sahiptir, böylece nesneleri hızlı bir şekilde bulup toplayabilir ve bir biberonu (ve diğer birçok şeyi) ağızlarına doğru şekilde yönlendirebilirler. Altıncı ay, önemli bir kilometre taşıdır, bu yaşlarda çocuğunuzun, doğumdan sonraki ikinci göz muayenesini planlamanız gerekir. Göz doktoru, doğum da ilk göz muayenesinden sonra, normal gelişimde 6 aylıktan itibaren bir çocuğu muayene eder. Ancak yanlış bir şekilde genellikle okul çağında rutin göz muayenelerini tavsiye edilmektedir. Bebeğiniz göz muayenesinde harfleri bilmese de, göz doktorunuz görme keskinliğini, miyopi, hipermetropi, astigmatizmayı ve iki gözün bir arada nasıl çalıştığını, şaşılık durumunu değerlendirmek ve tespit etmek için özel testler yapabilir. Bu muayenede, göz doktorunuz bebeğinizin gözlerinin sağlığını ve normal görme gelişimini engelleyebilecek unsurları kontrol edecektir. 6 aylık çocuğunuz için en kapsamlı göz muayenesi, çocukların görme ve görme gelişimi konusunda uzmanlaşmış pediatrik göz doktoru tarafından yapılabilir.

Görme Gelişimi: 7 ila 12. Aylar Çocuğunuz artık hareket halinde, etrafta geziniyor ve hayal edebileceğinizden daha fazla mesafe kat ediyor. Bebeğiniz mesafeleri doğru algılamada artık daha iyi ve nesneleri kavrama ve fırlatmada daha isabetlidir. Çocuğunuz için önemli bir gelişim dönemidir. Bu aşamada, bebekler tüm vücutları hakkında daha iyi bir farkındalık geliştiriyor ve görme kabiliyetlerini vücut hareketleriyle nasıl koordine edeceklerini öğreniyor. Bu dönem, aynı zamanda bebeğinizin zarar görmesini önlemek için sizin açınızdan daha fazla özen gösterilmesi gereken bir zamandır. Çevresini fiziksel olarak keşfetmeye başladığında çarpmalar, morarmalar, göz yaralanmaları ve diğer ciddi kazalar meydana gelebilir. Özellikle temizlik malzemeleri içeren dolapları kilitli tutun ve merdiven boşluklarının önüne bariyerler koruyun. Bebeğinizin göz rengi değiştirmeye başlarsa endişelenmeyin. İris içindeki koyu pigmentler doğumda tamamen gelişmemiş olmasından kaynaklı, çoğu bebekler mavi göz renginde doğar, zamanla iriste daha fazla koyu pigment gelişir ve bu da çocuğunuzun göz rengini maviden kahverengi, yeşil, gri veya ela gözlerde olduğu gibi bir renk karışımına doğru değiştirir. Bu değişim 6. aya doğru tamamlanır ve göz rengi sabit hale gelir. Öneriler: Çocuğunuzun göz-el-vücut koordinasyonunun gelişimini teşvik etmek için, onunla yere oturun ve onu nesnelere doğru emeklemeye teşvik edin. En sevdiği oyuncağı yere ulaşamayacağı bir yere koyun ve onu oyuncağı almaya teşvik edin. Ayrıca, ayırabileceği ve bir araya getirebileceği çok sayıda nesne ve oyuncak verin. Gözlerin Birbirine Paralelliği ve Hareketlerinde Uyum Sorunu

Bebeğinizin gözleri birlikte ne kadar iyi ve uyumlu çalıştığına dikkat edin. Şaşılık, (Strabismus) gözlerin yanlış hizalanması için kullanılan bir terimdir ve her iki gözdeki görme kabiliyetinin doğru gelişmesi için erkenden tespit ve tedavi edilmesi önemlidir. Şaşılık tedavi edilmediği durumda, ambliyopi veya “göz tembelliğine” yol açabilir. Bebeğinizin iki gözü birlikte hareket etme kabiliyetinin gelişmesi birkaç ay sürse de, bebeğinizin gözlerinden birinin sürekli yanlış hizalandığını veya diğer gözle uyumlu hareket etmediğini düşünüyorsanız, en kısa zamanda pediatrik göz doktorunuz ile iletişime geçin.

Prematüre (Erken Doğum) Bebeklerin Görme Sorunları

Normal bir gebeliğin ortalama süresi yaklaşık 40 haftadır (280 gün). Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, 37. gebelik haftasından önce doğan bebekler prematüre (erken doğum) olarak kabul edilir. Gebelikte sigara içmek prematüre (erken doğum) yapma riskini önemli ölçüde artırır. Prematüre (erken doğum) bebekler, zamanında doğmuş bebeklere göre daha fazla göz problemi riski altındadır ve riskler çocuk ne kadar erken doğarsa o kadar artar.

Prematüre (erken doğum) bebeklerde daha sık görülen iki görme sorunu:

Prematüre Retinopatisi (ROP) Retinanın normal doku yapısının fibröz doku ve kan damarları ile anormal şekilde değişmesidir. ROP retinanın skarlanmasına, görme keskinliğinin azalmasına, retina dekolmanı ve göz içi kanamaları olmak üzere sayısız olası komplikasyonlarını oluşturabilir. Ciddi vakalarda, prematüre retinopatisi körlüğe neden olabilir. Tüm prematüre (erken doğan) bebekler ROP riski altındadır. Çok düşük kilo ve özellikle bebeğin doğumdan hemen sonra yüksek oksijenli bir ortama yerleştirilmesi gerekmesi ek bir risk faktörüdür. Bebeğiniz prematüre (erken doğum) olarak dünyaya geldiyse, Kadın Doğum Doktorunuzdan, bebeğinizde ROP’un olup olmadığını kontrol etmek için sizi bir Pediatrik Göz Doktoruna yönlendirmesini isteyin.

Nistagmus Nistagmus, her iki gözün istemsiz olarak ileri geri hareket etmesidir.

Çoğu durumda, nistagmus gözlerin yavaşça bir yöne doğru kaymasına ve ardından hızla diğer yöne “atlamasına” neden olur. Göz hareketleri genellikle yataydır, ancak çapraz veya dönüşlü de olabilir. Nistagmus doğduktan veya hafta ila aylar sonra ortaya çıkabilir. Risk faktörleri arasında optik sinirin eksik gelişimi, albinizm ve konjenital katarakt yer alır. Göz hareketlerinin istemsiz hareketinin sıklığı ve mesafesi genellikle bebeğin görme kabiliyetinin ve görme gelişiminin ne kadar etkileneceğini belirler. Bebeğiniz nistagmus belirtileri gösteriyorsa derhal bir pediatrik göz doktoruna danışın.