Ulusal Meslek Standardı ve Mesleki Yeterlilik Nedir?

Meslek, insanın yaşamını sürdürebilmek için yaptığı ve genellikle yoğun bir eğitim, çalışmayı gerektiren sürecin sonunda kişilerin kazandığı ünvanın adıdır.

Genellikle her meslek o mesleğin değerlerini, gelişimini, lisanslanmasını ve diğer insanlar açısından tanınmasını sağlayan kuruluşlara sahiptir.Her bir meslek için tanım, görev alanları, genel olarak kullandığı araç ve gereçler, mesleğin gerektirdiği özellikler, çalışma ortamı ve koşulları, çalışma alanı ve iş bulma olanakları, meslek eğitiminin verildiği yerler, meslek eğitimine giriş koşulları, eğitimin süresi ve içeriği, meslekte ilerleyebilme ve yeni meslekleri seçebilme olanakları, destekleyici meslek kuruluşları, farklı özellikler gösterir.

1-1 Meslek seçimi neden önemlidir

İnsan hayatının en önemli dönüm noktalarından birisi olan meslek seçimi insanın yaşam biçiminin de seçilmesi demektir.
Bireyin gelecekteki hayat tarzının belirlenmesinde dönüm noktası olan mesleki tercihini yaparken doğru ve isabetli karar vermesi gereklidir..

Çalışmanın tüm hayatımızdaki yerini göz önüne aldığımızda çalışma hayatımızın kalitesinin ve çalışma adına yaptığımız faaliyetlerin bireysel mutluluğa doğrudan etkisi bulunmaktadır.

Dolayısıyla çalışma hayatında ve özel hayatımızda mutlu olmanın, iyi bir kariyer elde etmenin ilk adımı da kişiliğimize uygun meslek seçiminden geçer.

Mevcut durumu incelediğimizde kendine uygun meslek seçmiş olan bireylerin toplumda işlerini severek yaptığını, mesleğinde ilerlediğini böylece hem coşkulu hem mutlu hem de verimli olarak yaşamlarını sürdürmekte olduğunu görmekteyiz.

Buna karşılık seçtikleri meslek, yetenek ve ilgilerine uymayan kimselerin çalışmaya karşı isteksiz, işe devamsız, verimi düşük yeniliklere direnen ve her zaman mesleklerini değiştirme gayreti içinde olduklarını görmekteyiz.
Bu da hem çalışan, hem de işveren tarafından çalışma hayatında istenmeyen bir durumdur. Bunun için meslek seçmek hayat biçimini seçmek demektir. Öyleyse gerçekçi ve doğru seçim yapmak gereklidir.

1-2 Kişi Meslek Seçiminde Nelere Dikkat Etmelidir.?

Kişinin Bireysel Yeteneklerini İyi Analiz Etmesi Gerekir.
Kişi hangi işi yapmaktan hoşlandığını yani İlgi alanını iyi Analiz Etmelidir
Kişi Karakterini yani Kişilik özelliklerini belirlenmesi gereklidir
Kişi Meslekten neyi bekliyor yani İş değerlerinin belirlenmesi önemlidir.

1-3 Kişi İlgi duyduğu Mesleği Seçerken Şunlara Dikkat Etmelidir.

O Mesleğe Ait Meslek mensuplarının yaptığı temel çalışmalar

Mesleğe Ait Çalışma Ortamı,
Mesleğin Çalışma Koşulları,
Meslek Kişi İçin Aranılan Niteliklere Uygun mu?
Mesleği Seçecek Kişinin Bu Mesleği Kabullenip Kabullenmeyeceği Yani Kendini Mesleğe hazırlayıp Hazırlayamayacağı
Mesleğe Nasıl Giriş Sınavla mı? yapılıyor, Eğitim Düzeyi, kişiye uygun mu?
Meslekte ilerleme yapılması Mümkün mü?
Meslekten Elde Edilecek Kazanç Hayat İdamesi İçin Yeterlimidir?
Meslekte İş bulma Olanağı Nedir?
Eğitim Sonrasında mesleğin geleceği Nedir?
İnsan Gücü Planlaması yapılmış mı?
Mesleğin gerektirdiği nitelikler v.b.Kişi İçin Uygun mu? (Dikkat,El Becerisi v.s)
Yukarıdaki bilgileri kısaca Özetlersek;Birey kendi özellikleri ile mesleğin özelliklerini eşleştirerek kararını oluşturabilir. Üzerinde durulacak temel nokta “Bireyin kendini olmak istediği gibi değil olduğu gibi” objektif olarak tanıması ve ilgi duyduğu mesleği de olumlu, olumsuz özellikleriyle tanımasıdır. “Ben ne kadar çok kazanabilirim?” yerine “Ben hangi işi en iyi şekilde yapabilirim?”, “Hangi ortamlarda ve koşullarda çalışmaktan mutlu olurum?” sorusuna cevap vermesi ve hayattaki mutluluğu yakalamak için Ailesinin den ve Çevresinin baskılarından kendini soyutlayarak kendi isteği ile eğitim ile birlikte ilk adımı doğru atması önemlidir.

2-Ülkemizde Meslek Standardı Nasıl ve Hangi Kurum Tarafından Yapılıyor.

Değerli Sağlık Çalışanları Meslek Standartları ülkemizde Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından yapılıyor.

Halen ülkemizde Mesleki Yeterlilik Kurumu(MYK) Sektörler Listesinde 19.sırada bulunan Sağlık ve Sosyal Hizmetler iş kolunda hiçbir mesleğin Ulusal Meslek standardının yapılmadığını görüyoruz.

Ülkemizde Hekim dışı 33 meslek gurubundan bahsediyoruz ama sağlık alanındaki hiçbir mesleğin aynı zamanda Ulusal Yeterlilikleri de yapılmamıştır.

Bir dönem Genel Başkanlığını yaptığım Tıbbi Laboratuar Teknisyenleri ve Teknikerleri olarak 4 ve 5.seviyede müracaatımızı yapmıştık sonrasında devamı getirilememiştir. İşte 180.000 üyeden 90.000 üyeden 25.000 üyeden bahseden sendikaların asli görevi sendikaya binalar almak değil öncelikle beslendikleri üyelerin mesleklerinin standartları ve yeterliliklerini yapmaları gerekiyor. Derneklerin Ekonomisi belli bir yerlere dayanmıyorsa çok kısıtlı olduğundan sadece yönetimlerin öz verisi ile bu işler yapılabilmektedir.

Sağlıkta Mesleklerin Standardı ve Yeterlilikleri için çalışmalar başlatacağız. Elimizde 29 meslek gurubunun tanımları ve standartları hemen hemen oluşmuş durumda konunun tarafları olan eğitim camiaları ile çalışmalar yaparak 2014 yılı sonlarında bitirmeyi hedefliyoruz.

2-a)Meslek standardı(UMS) Nedir? ; bir mesleğin başarı ile icra edilebilmesi için, gerekli bilgi, beceri, tavır ve tutumların neler olduğunu gösteren asgari normlar olarak tanımlanabilir. Meslek standardını iş dünyasındaki mesleki koşulları tanımlayan, çalışanların yapabilmesi gereken görev ve işlemleri özetleyen metinler olarak da değerlendirmek mümkündür.

2-b)Ulusal Meslek Standardı (UMS)Nedir?

iş ve eğitim dünyasının üzerinde uzlaşarak oluşturduğu ve bir mesleğin başarı ile icra edilebilmesi için gerekli bilgi, beceri, tavır ve tutumların neler olduğunu gösteren asgari normlardır.

2-c)Ülkemizde Ulusal Meslek (UMS) Standartlar Nasıl Hazırlanıyor?

Standartların hazırlanması sürecinde toplumsal düzeyde uzlaşmanın sağlanabilmesi için ilgili sosyal tarafların ve kamuoyunun sürece etkin katılımı, görüş ve önerileri esas alınarak yapılmaktadır.

2-d)Eğitim Müfredatları Oluşturulurken Ulusal (UMS) Meslek standartlarına İhtiyaç Var mı?,

Evet eğitim müfredatlarının oluşturulmasında ve bireylerin mesleki yeterliliklerinin belirlenmesinde temel unsuru meslek standartları oluşturmaktadır.

2-e)Meslek Standardı Eğitim ve İş Gücü Piyasasının İhtiyaçlarını Belirler mi?

Evet meslek standardı belirlenen meslek; mesleki eğitimin müfredatları olduğu için daha nitelikli olurken işgücü piyasasının ihtiyaçlarının belirlenmesini sağlanmakta ve nitelikli işgücünün yetiştirilmesine olanak sunmaktadır.

2-f) Ulusal Mesleki (UMS) Standart Çalışmaları Nasıl Başlıyor?

Ulusal Yeterlilik Sisteminin ana unsurlarından olan Ulusal Meslek Standartlarının taslakları, Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) tarafından yetkilendirilen sektörü temsil edebilecek yetkinliğe sahip kuruluşlar veya MYK’nın oluşturduğu çalışma grupları tarafından katılımcı bir anlayışla hazırlanmaktadır.

Bu aşamadan sonra Mesleki Yeterlilik Kurumu( MYK) tarafından sektör temsilcileri tarafından hazırlanan taslak standartlar ilgili sosyal tarafların, eğitim sağlayıcıların, kamu kurum ve kuruluşlarının ve özel sektörün görüşüne sunulmakta; eş zamanlı olarak ise MYK web sitesinde kamuoyu görüşüne sunulmaktadır.

2-g)Ulusal Mesleki Yeterlilik Nasıl Kazanılıyor?

Görüş ve önerilerin değerlendirilmesinin akabinde nihai taslaklar üçlü yapıda oluşturulan ilgili MYK Sektör Komitesinde incelenmekte, gerekli düzenlemeler sonrası MYK Yönetim Kurulu onayını takiben Resmi Gazete’de yayımlanarak Ulusal Meslek Standardı niteliği kazanmaktadır.

2-h)Avrupa Yeterlilikler Çerçevesinde Seviye Tanımları Yapılıyor mu Kaç Yılda Bir Yenileme Yapılıyor?

Evet Standardı belirlenecek mesleğe ilişkin yeterlilik düzeyleri, Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi seviye tanımlayıcılarına uygun olarak tasarlanan ulusal seviye tanımlayıcılarına göre belirlenmektedir. Ulusal Meslek Standartları, uluslararası uygulamalardaki değişiklikler ile MYK uygulamalarından elde edilen veriler ve değerlendirmeler dikkate alınarak güncellenebilen “Meslek Standardı Formatı”na uygun olarak hazırlanmaktadır.

2-I)Yürürlükte olan meslek standartları, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından, sektörden gelen talepler ile iş ve eğitim dünyasının ihtiyaçları esas alınarak geliştirilmek veya güncellenmek üzere en geç beş yılda bir yeniden değerlendirilmektedir.

3-ULUSAL MESLEK STANDARTLARININ AVANTAJLARI NELERDİR?

Ulusal Meslek Standartlarının avantajlarını üç madde ile ifade edebiliriz.

3-1- İşverenler İçin

3-2- Bireyler İçin

3-3- Eğitimciler İçin

3-1-İşverenler İçin:

İşe alınacak kişinin taşıması gereken bilgi ve becerilerin önceden bilinmesi, işe uygun olmayan kişinin istihdam edilmesinden kaynaklanan para ve zaman kaybı riskini asgariye indirir.
İşin gerektirdiği bilgi ve becerilere sahip kişilerin istihdam edilmesi iş verimliliğini ve böylece işverenin rekabet gücünü artırır
İnsan kaynakları yönetiminde; seçme ve yerleştirme, görev tanımlarının oluşturulması, beceri-yetkinlik boşluklarının tespiti, hizmet içi eğitimin planlanması, performans değerlendirmesi, kariyer danışmanlığı ve rehberlik gibi birçok alanda önemli girdi sağlar.
Mesleki yeterlilik belgelerine sahip nitelikli işgücü istihdamının yaygınlaştırılması ile hizmeti alanlara (müşteriye) daha kaliteli mal ve hizmet sunulmasını sağlar.
3-2-Bireyler İçin:

­Meslek standartları kişiye, bir işi başarıyla ve ulusal düzeyde kabul edilebilir ölçülerde yapabilmesi için sahip olması gereken bilgi, beceri ve yetkinlikler ile meslek profilinin neler olduğunu gösterir.
­Meslek standartları temel alınarak yapılan mesleki bilgi-beceri ölçme sınavı sonucunda alınan belge kişiye, bir işe başvururken sahip olduğu bilgi, beceri ve yetkinliğini sergileme olanağı vermektedir,
­Meslek standartları kişiye, yeni bir iş öğrenme ya da iş değiştirme durumunda neleri öğrenmesi ve bilmesi gerektiğini, bilgi ve beceri boşluğunun ne düzeyde olduğunu, dolayısıyla kendini nasıl geliştirmesi gerektiğini göstermekte, kariyer gelişimini desteklemektedir.
3-3Eğitimciler İçin:

­Meslek standartları, iş piyasasının ihtiyaç duyduğu işgücünün sahip olması gereken bilgi ve beceriler hakkında bilgi verilir
­Mesleki eğitim, meslek değiştirme, meslekte ilerleme ve benzeri eğitim programları bu çerçevede hazırlandığında, kişilerin meslek standartlarına uygun olarak eğitilmesi sağlanır
­Eğitimciler ne öğretmeleri gerektiğini bilir.
­Eğitim ile iş piyasası arasında sağlam köprüler kurularak,iş piyasasının eğitime katılımı ve katkısı sağlanır.
Meslek standartlarının orta ve uzun vadede genel etkileri ise işsizliğin azaltılması, istihdamın gelişmesi, verimlilik ve rekabet gücünün artmasıyla beraber, ülke ekonomisinin ve rekabet edebilirliğin sağlanması ve güçlenmesi demektir.

4-ULUSAL MESLEK STANDARTLARI NELERİ İÇERMELİDİR?

1- Ulusal Meslek Standardı

2- ­ Meslek tanımı

3- ­ Mesleğin uluslararası sınıflandırma sistemindeki yeri

4- ­ Meslekle ilgili mevzuat

5- Çalışma ortamı ve koşulları

6- ­ Meslek Profili (Görevler, işlemler ve başarım ölçütleri)

7- ­ Kullanılan araç, gereç ve ekipman

8- ­ Bilgi ve beceriler

9- ­ Tutum ve davranışlar gibi başlıkları içerir.

5-ULUSAL YETERLİLİK

5-1 Ulusal Yeterlilik Nedir ve Nasıl Yapılır?

Ulusal Yeterlilikler, yetkilendirilmiş ilgili sektör kurum/kuruluşları tarafından ulusal veya uluslararası meslek standartlarına dayanılarak hazırlanır daha sonra MYK tarafından onaylanıp Ulusal Yeterlilik Çerçevesine yerleştirilen; bireyin sahip olması gereken bilgi, beceri ve yetkinlikler ile bunların nasıl ölçüleceğine dair ölçme ve değerlendirme kriterlerini içeren ayrıntılı dokümanlardır

5-2 Ulusal Yeterliliklerin Sağladığı Faydalar Nelerdir?

1-Öğrenme ve değerlendirme amaçlı kullanılarak yaygın ve enformel öğrenmenin tanınmasına imkân verir.
2-Bireylere örgün ve yaygın eğitim dışında edindikleri bilgi, beceri ve yetkinlikleri belgelendirme imkânı sağlar.
3-İşverenlerin işin gerektirdiği bilgi ve becerilere sahip kişileri istihdam etmesine yardımcı olarak işverenin rekabet gücünü artırır. 4-Bireylerin sahip oldukları bilgi, beceri ve yetkinliklere uygun şekilde istihdam edilmesine yardımcı olur.
5- Kredilerin taşınabilirliğini ve ilerlemeyi sağlar
6-Esneklik ve çeşitliliği sağlayarak kariyer hareketliliğini kolaylaştırır.

5-3 Ulusal Yeterlilikler Kimler Tarafından Hazırlanır?

1- ­ Örgün ve yaygın eğitim ve öğretim kurumları

2- ­ Yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşları

3- ­ Ulusal Meslek Standardı (UMS) hazırlamış kuruluşlar

4- ­ Meslek kuruluşları

5- ­ Personel belgelendirmesi yapan ve yetkilendirilmek üzere Kuruma ön başvuru yapmış kuruluşlar

5-4 Ulusal Yeterliliklerin Ulusal Meslek Standartlarından Farkı Nedir?

Ulusal Meslek Standartları (UMS);işyerinde gerçekleşmesi gereken iş standartlarını belirleme esasıdır.

Ulusal Yeterlilikler ise (UY); standartlara uygun olarak gerçekleştirecek bireylerin sahip olması gereken donanımları ve bu donanımların nasıl kullanacağını/Ölçeceğini açıklar

5-5 Ulusal Yeterliliklerin Eğitim Sistemine Etkisi Nedir?

Mesleki eğitim, Ulusal Yeterliliklere göre güncellenerek bireylerin modern bir ekonomide gerekli olan yetkinliklere sahip olmasını sağlamaktadır.

Bu sayede Ulusal Yeterlilik Sistemi, eğitim ve istihdam arasında güçlü bağlar kurarak iş piyasasının istediği nitelikte elemanlar yetiştirilmesini sağlamaktadır.

Bakalım ülkemizde sayılarının çokluğu ile övünen sendikalar bu konuda ne işlemler yapacaklar aslında memurun tüm sorunu çözecek işlem standartların oluşması ve görev yetki sorumlulukların bakanlık düzeyinde uygulamasından ibarettir.

Saygılarımla
Hüseyin AYHAN