Kaçak Güneş Gözlüğü Girişi Türkiye Gözlük Piyasasını Tehdit Ediyor
Ticaret Bakanlığı raporlarına göre kaçak ürün yakalamaları artıyor. Ancak optik kategorisinde hâlâ şeffaf veri paylaşımı yapılmıyor. Uzmanlar, kontrolsüz güneş gözlüğü ticaretinin halk sağlığını ve sektörü tehdit ettiğini söylüyor.
Güneş Gözlüklerinde Kaçak Artışı Sektörü Zorluyor
Türkiye’ye her yıl on binlerce kaçak güneş gözlüğü girdiği tahmin ediliyor. Ticaret Bakanlığı’nın Kaçakçılıkla Mücadele Verileri incelendiğinde, 2023 yılı içinde ülke genelinde yakalanan kaçak eşya miktarının değeri milyarlarca liraya ulaştı. Ancak bu tabloda “optik ürünler” veya “güneş gözlüğü” ayrı bir kategori olarak yer almıyor. Bu durum, sektörün gerçek kaybını tespit etmeyi neredeyse imkânsız hâle getiriyor.
Sektör temsilcilerine göre, özellikle yaz aylarında sahte markalı ve düşük kaliteli gözlüklerin sınır kapılarından “aksesuar” veya “plastik eşya” adı altında girdiği biliniyor. Ucuz ve denetimsiz bu ürünler, kayıt dışı ekonomiyle birlikte ciddi bir halk sağlığı sorunu da oluşturuyor.
Resmî Verilerde Güneş Gözlüğü İzine Rastlanmıyor
Ticaret Bakanlığı’nın 2022 ve 2023 yılı faaliyet raporları, kaçakçılıkla mücadelede genel tabloyu sunarken güneş gözlükleriyle ilgili ayrı bir veri paylaşmıyor. 2023 Faaliyet Raporu’nda kaçak eşya türleri; elektronik, tütün, akaryakıt, tekstil gibi başlıklarla listeleniyor. Gözlük ve optik ürünler bu tabloda bulunmuyor.
Yine aynı şekilde, Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yıllık Verileri incelendiğinde, güneş gözlüğü ya da optik çerçeve kategorisine ait hiçbir denetim verisi yayınlanmadığı görülüyor. Uzmanlara göre bu şeffaflık eksikliği, hem sektördeki kayıt dışılığı gizliyor hem de tüketicinin risk farkındalığını azaltıyor.
Sahte Gözlükler Halk Sağlığını Tehdit Ediyor
Denetimsiz güneş gözlükleri sadece ekonomik değil, aynı zamanda sağlık açısından da büyük risk taşıyor. UV filtresi olmayan mercekler, göz retinasına kalıcı zararlar verebiliyor. Optisyenler, özellikle sahte markalı ve düşük fiyatlı ürünlerin göz sağlığında geri dönüşü olmayan etkiler yarattığına dikkat çekiyor.
“Bir güneş gözlüğü yalnızca aksesuar değildir; medikal bir koruyucudur. Filtre özelliği olmayan her ürün, göz sağlığı için bir tehlikedir.”
Sektör kaynaklarına göre, Türkiye’de satılan her üç güneş gözlüğünden biri kayıt dışı yolla pazara girebiliyor. Bu ürünlerin büyük kısmı e-ticaret platformlarında veya sokak satıcılarında “markalı ürün benzeri” görsellerle satılıyor. Ancak hiçbirinde TSE veya CE uygunluk sertifikası bulunmuyor.
Veri Eksikliği Sektör Mücadelesini Zorlaştırıyor
Kaçak güneş gözlüğü sorununa karşı etkili bir politika üretilememesinin temel nedeni, devletin ürün bazında istatistik tutmaması olarak gösteriliyor. Denetim verileri toplu başlıklarla yayınlandığı için hangi kategoride ne kadar kaçak ürün yakalandığı bilinmiyor. Bu da hem yasa koyucular hem de sektör temsilcileri açısından ciddi bir belirsizlik yaratıyor.
Uzmanlar, optik sektörünün gümrük verilerinde ayrı bir kategoriye kavuşması gerektiğini belirtiyor. Böylece “sağlık ürünü” kapsamına giren güneş gözlükleri, tekstil ya da aksesuar başlıkları altında kaybolmayacak.
Sektörden Şeffaflık Çağrısı
Türkiye optik sektörü temsilcileri, güneş gözlüğü kaçakçılığıyla mücadelede daha net ve şeffaf veri paylaşımı talep ediyor. Ayrıca, piyasa gözetimi mekanizmasının güçlendirilmesi ve e-ticaret denetimlerinin sıklaştırılması gerektiği belirtiliyor. Sektör, özellikle tüketici bilincinin artırılmasının da bu mücadelenin önemli bir parçası olduğunu vurguluyor.
“Gözlük, sağlıkla doğrudan bağlantılı bir üründür. Denetimsiz ürünler sadece ekonomiyi değil, halkın göz sağlığını da tehdit ediyor.” sözleri, sektörün ortak görüşü hâline gelmiş durumda.
Hazırlayan: Deniz
Kaynaklar: Ticaret Bakanlığı Resmî Yayınları (2022–2023), Kaçakçılıkla Mücadele Verileri, Piyasa Gözetimi ve Denetimi Raporları
