Doğru gözlük camı seçimi

Gözlük camlarıyla ilgili bilmeniz gereken herşey

Göz gerçekten de en önemli organlarımızdan biri. Hep söylediğimiz gibi ”Göz bu, başka şeye benzemez”!

Göz hastalıklarının yanısıra, hastalık olmayan ama çoğumuzun hatta eninde sonunda hepimizin günlük yaşamını etkileyen bir konu kırma kusurlarıdır. Kırma kusurları, miyopi (uzağı görememe), hipermetropi (yakını görememe) ve astigmatizma (hem yakını hem uzağı net görememe) ile presbiyopi (ileri yaşa bağlı yakını görememe) sorunlarıdır. Gençliğinde hem yakın hem de uzağı net görebilenler (emetropi) yaş ilerlediğinde genetik ve çevresel etkenlere bağlı olarak (ultraviyole, sigara) değişen yaşlarda ama sonuçta mutlaka bir gün yakını göremez olurlar. Gençliğinde miyop olanlarda bu durum daha geç gençliğinde hipermetrop olanlarda daha erken meydana gelir.

Aslında hastalık olamayan sadece insan olmaya bağlı olarak meydana gelen yapısal farklılıklar olan kırma kusurlarının bilinen en eski ve en basit çözümü gözlük kullanımıdır.

İlk kez antik çağda Finikeli’ler tarafından camın keşfiyle camların kırma etkisi görülmüştür. MÖ 500 yılında Konfiçyüs’ün görme amacıyla cam kullandığı söylenmektedir. Kayıtlara göre camların gözlük şeklinde kullanımı bazı kaynaklara göre Marco Polo 1274’te Uzak Doğu’da gözlemlemiştir. Avrupa’da da camların görme amacıyla ilk kullanımı 1284 yılında ve gözlük deyiminin ilk kullanımı 1300 yılında olmuştur. Gözlüklü bir kişinin bilinen ilk resmi; Kardinal Hugo de Treviso’nun resmi, 1352 yılında Tommaso da Modena tarafından yapılmıştır. 1500’lü yıllardan itibaren değişik gözlüklerle birçok kişinin resmi bugüne ulaşmıştır. Hatta meşhur ressam Picasso’nun bile gözlük konusunda kendi yorumu vardır.

Diyelim böyle bir sorununuz var ve bir göz hekimine gittiniz, muayene oldunuz, gözlük reçetenizi aldınız. Şimdi elinizde reçeteyle bir gözlükçüye doğru gidiyorsunuz. Doğal olarak aklınızda bir çok soru var,

Nasıl bir gözlük camı seçmelisiniz? Şimdi bu sorularınıza birlikte yanıtlar bulalım:

Herşeyden önce gözlük camı seçerken gözlüğü kullanacak kişinin beklentilerine göre olmalıdır. Sizin beklentiniz gözlüğün hafif olması, camın kolay kırılmaması ise plastik nitelikli (organik ya da polikarbonat) camlar önerilebilir. Eğer beklenti çizilmeye dayanıklı ve ince cam ise o zaman mineral cam tercih edilebilir. Tabi beklentiler karşılığı olası camların bütün avantaj ve dezavantajları konusunda kullanıcı bilgilendirilmelidir.

Plastik nitelikli (organik – polikarbonat) camlar: mineral cama göre daha hafif, kırılmaya dayanıklı, kolay buğulanmaz, UV geçirmez, cam yüzeyindeki yansıma azdır. Organik cam tercih edilen her tonda renklendirilebilirken polikarbonat cam ancak fabrika koşullarında renklendirilebilir. Bununla beraber polikarbonat cam darbelere karşı organik cama göre 6–7 kat daha dayanıklıdır ve daha çok çerçevesiz gözlüklerde ve sportif amaçlı koruma gözlüklerinde kullanılır. Organik camlar ise hafiflikleri ve kırılmaya dayanıklılıkları ve polikarbonat cama göre daha uygun fiyatlı olması sebebi ile çocuk gözlüklerinde vazgeçilmez bir seçenektir. Uygulanacak reçetedeki diyoptrinin yüksekliğine göre organik camın %30, %40, %50, %60 inceltilmiş seçeneklerinden biri tercih edilebilir. Polikarbonat cam ise kullanılan hammaddeden dolayı organik camdan %40 daha incedir ve bundan daha fazla inceltilemez. Her ikisi de kolormatik, bifokal, progresıf, bifokal – progresif kolormatik olarak üretilir ve antrefle kaplama yapılabilir.

Her ikisi de üzerlerine yapılan sert kaplamaya rağmen çizilmeye karşı dayanıksızdır (polikarbonat cam daha kolay çizilir). Zamanla şeffaflıklarını kaybederler, bazı kimyasal maddelerden ve sıcaktan etkilenirler. Organik cam mineral cama göre %30 daha kalındır.

Mineral cam: organik cama göre daha ince olduğu için estetik görünüş bekleyen kişiler için önerilebilir. Estetik görünüşe rağmen plastik nitelikli camlara göre daha ağır olacağı kullanıcıya hatırlatılmalıdır. Bununla beraber kolay çizilmeme özelliği bir başka tercih sebebi olabilir. Diğer tercih sebepleri de şöyle sıralanabilir: şeffaflığı zamanla azalmaz, birçok kimyasal maddeden ve sıcaktan etkilenmez. Uygulanacak reçetedeki diyoptrinin yüksekliğine göre %30, %40, %50, %60 inceltilmiş seçeneklerinden biri tercih edilebilir. Kolormatik, bifokal, progresif, bifokal – progresif kolormatik olalarak üretilir ve üzerine antrefle kaplama yapılabilir.

Renklendirme ve UV filtre özelliği ancak fabrika koşullarında yapılacak işlemlerle mümkündür. Mineral camda yüzey yansıması fazladır, kırılgandır ve kolay buğulanır.

Camlar arasındaki kalınlık farkı kullanılan ha maddenin yoğunluğuna ve kırma indisinin farklılığına bağlıdır. (kırma indisi: camın ışığı kırma gücü) Buna göre mineral camın ve organik camın kırma indisleri ve buna karşılık gelen incelme oranları şöyle sıralanabilir.

Kullanıcıya bütün bu bilgiler sonrasında tercih edilen çerçeveye göre uygun camın tespiti konusunda kullanıcıyı yönlendirmek camın çerçeveye montajı ve montaj sonrasında kullanım kolaylığı sağlayacak seçeneklerle ilgili daha geniş bilgiye sahip olan gözlükçüye kalmaktadır.

YAZ ve KIŞ İÇİN GÜNEŞ GÖZLÜĞÜ SEÇİMİ

Diyelim güneş sizi çok rahatsız ediyor veya göz doktorunuz size güneşten korunmanız gerektiğini söyledi. Numaralı ya da numarasız bir güneş gözlüğü almak için yola çıktınız. O zaman da şunları bilmenizde yarar var:

Güneş; ısı, ışık ve UV radyasyonu yayar. Isı ve ışık dünyada yaşayan canlılar için yaşam kaynağı iken kısa dala UV ışınları enerji bakımından daha yüklüdür ve canlılar için son derece zararlıdır. Üstelik güneş bizim eski bildiğimiz güneş değil artık.

UV radyasyonu üç bileşenden oluşur; UV-A, UV-B, UV-C. UV-A radyasyonun en zararlı şeklidir ve dünyaya büyük miktarda ulaşır. Göz için çok zararlıdır. UV-B radyasyonun büyük bir kısmı ozon tabakası tarafından tutulur ve potansiyel olarak çok zararlıdır. UV-C radyasyon enerjik olduğundan potansiyel olarak zararlıdır.

Yüzeyler UV’ yi farklı derecede yansıtır. Kar UV radyasyonunu %85’in üstünde yansıtır. UV yükseklerde daha da arttığı için kayakçılar ve dağa tırmananlar çok dikkat etmelidir. Kum ve beton UV radyasyonunu %12’nin üzerinde, su ise sadece %2 oranında yansıtır.

UV radyasyonu hayatın ilerleyen dönemlerinde göz için katarakt ve muhtemel noktasal dejenerasyon riskini artırdığı için UV filtre eden güneş gözlükleri kullanılmalıdır. UV radyasyonunun %80’i 18 yaşına kadar alınmaktadır. Bu yüzden UV filtre eden güneş gözlüğü kullanımı çocuk yaşlarda başlamalıdır.

Bu bilgiler ışığında güneş gözlüğü seçerken aranması gereken özellikler şöyle sıralanabilir;

Kozmetik – Estetik Amaçlı (Moda) Güneş Gözlükleri: UV-A’nın %60’ı kadarını, UV-B’nin en az %70’ni filtre etmelidir. (Moda amaçlı güneş gözlükleri genel ve özel amaçlı güneş gözlükleri olarak kullanılamaz)
Genel Kullanımlı Güneş Gözlükleri: UV-A’nın %60’ı kadarını, UV-B’nin en az %95’ni filtre edilmelidir.
Özel Amaçlı Güneş Gözlükleri: UV’nın %60’ı kadarını, UV-B’nin en az %99’nu filtre etmelidir.

Polarize Güneş Gözlükleri: Tüm güneş gözlükleri parlamaları belli oranda azaltır. Ancak sadece yüksek kaliteli polarizasyon filtresi sayesinde seçici geçirenliği sonucu parlamaları engelleyip ışığın göze ulaşmasını sağlar.

Polarize güneş gözlükleri kullanılarak, parlama ve yansıma %99’a varan oranda ortadan kaldırılır. Parlama su, sis, çiğ, kum, kar ve yol yüzeyi gibi yatay yüzeylerden ışığın yansımasıyla oluşur. Polarize güneş camları yüzeye elen parlamaları, görüşü engellemeden emer.

Polarize güneş camları, ışık yansımasını azaltır ve kontrast hassasiyetini artırır. Dışarıda aydınlıkta yapılan her türlü aktivite (balık tutma, kayak, araba kullanma, avlanmak, denize açılmak) için kullanımı uygundur. Parlama ve UV ışınını yok etmenin en iyi yolu polarize güneş camı kullanmaktır.

Evet sanırım şimdi artık gözlükçü dükkanına girebilirsiniz…

Prof. Dr. Pınar Aydın