Kim Robin Hood olacak?

1980’li yıllarda başlayan meslek kanunu – oda ve birlik kanunu taslak çalışmaları içinde bulundum.

Mesleği geleceğe taşıyacak, ihtiyaçlara cevap verecek, eksiklikleri kapatacak mevzuat özlemi ile her maddesi üzerinde titizlikle çalıştık, fikir ayrılıkları yaşadık, tüm çekişmeler sonucunda mesleki yasa taslağı yıllar sonra meclis genel kuruluna geldi, son dakika önergeleriyle taslak delindi ve mevcut meslek kanununa kavuştuk.

Yeni kanuna bel bağlayanlar mevcut kanunun da kifayetsiz kaldığını fark etti. Engellemek istedikleri sermaye guruplarına karşı kanun istenileni sağlamadı. Çıkarılan yönetmelikler, genelgeler vs mevzuat ise sıradan meslektaşı zora sokmaktan öte bir işe yaramadı.

Zengin arabasını dağdan aşırdı, fukara düz ovada şaşırdı!.

Meslek kanununun uzantısı mesleki oda ve birlik kanunu ise ancak “torba yasa” karambolünde popülist beklentilere cevap niteliğinde, mecliste kısmi müdahalelerle geçtiği haberini aldık.

Meclis komisyonlarında metin üzerinde ne gibi tashihler yapıldığını bilmemekle birlikte, çalışmanın ruhuna aykırılık teşkil etmeyecek şekilde malum maddelerin kabul edildiği kanaatiyle çekincelerimi tekrar yazıya dökmek istedim.
Özellikle Oda ve Birlik yasa tasarısında “Tüm Fenni Gözlükçüler Derneği – Merkezi İstanbul” örgütü olarak tasarının bütününe değil sadece 4 maddesine karşı çıktık. Tasarının belkemiği olan bu 4 madde temsil adeletsizliği ve tek adam sultalığına çanak tutmaktaydı.

Yıllarca süren bu mücadelede İstanbul örgütü maalesef oda ve birlik kanununa karşı çıkıyor yaftasına mahkum edildi.
Ne yazık ki dönemin taşra örgütü temsilcileri de tüm görüşlerimize hak vermelerine rağmen bu yanlışı sürdürme ısrarcılığından vazgeçmedi.
Bilindiği üzere kanun her ilde bir mesleki örgütlenmeyi, bu örgütlerin belirleyeceği temsilcilerden oluşacak meslek birliğinin teşekkülünü düzenlemekte.

TBMM arşivinde en güncel kanun tasarısı metni olarak CHP Grup Başkanlığınca 6.3.2017 tarih 1297 sayılı Ankara Milletvekili Murat Emir imzalı teklife ulaştım. TBMM Sağlık Aile Çalışma ve Sosyal işler komisyonuna 20.03.2017 tarih 2/1648 evrak numarasıyla intikal eden tasarı üzerinden bahse konu çekincelerimi ve gerekçelerini sizlerle paylaşacağım.

Oda kanunun 5 maddesinin 1 fıkrası; 100 gözlükçü bulunan her il’de meslek odası kurulur. (Bi fiil çalışmayan optisyenler de odalara kayıt olabilir!)

Bu maddeye karşı çıkma gerekçemiz; 100 üyeli Oda’nın finansman olarak yaşatılmasının zorluğudur. Ofis kirası, bina ortak gideri, sabit personel giderleri, elektrik, ısınma, iletişim, su, temizlik gideri, kırtasiye vb giderlere ek olarak “yönetim hakkı huzur” payları hesap edildiğinde ortaya çıkacak bütçenin 100 üye geliri ile karşılanmasının zorluğu ortadadır.

Bu sayıyı savunanların bel bağladığı madde Birlik kanununun 36/2 maddesinde gizli!. Kendi giderini karşılayamayan odalara Birlik bütçesinden yardım yapılır!.

Peki bu Robin Hood mantığının amacı nedir?
Bu sorunun cevabı Oda kanununun 8/2 Maddesinde gizli!..
Tasarı metni incelendiğinde matematiksel olarak kulağa hoş ve mantıklı gelse de ülke genelinde yapılacak bir modellemede Türk Gözlükçüler Birliği genel kurul hazirununun nasıl teşkil edileceği net olarak anlaşılacaktır!
Bu temsil adaletsizliği “Aslanın Tilkiye boğdurulmasıdır!”
Basit bir modelleme yapıldığında;
Üye sayısı 200’e kadar olan Odalar Birlik Genel Kurulunda 5 Delege ile temsil edilir.
Ülke geneli 81 vilayette bu vasfa uygun yaklaşık 15 kent olduğunu varsayalım.
Bu 15 oda Ankara’da toplanacak Birlik Genel Kuruluna x 5 = 75 Delege Gönderecek.
500’e kadar üyesi olanlar; 200 Üyesi için 5 delege, sonrası her 100 üye için + 1 delege kısaca 8 Delege gönderecek.
900 Üyeli Oda; 500 üyesi için 8 Delege, daha sonraki her 200 üyesi için + 1 delege
1500 üyeli oda; 900 üyesi için 10, sonraki her 300 üyesi için + 1 delege
1500 ve üzeri üyeli oda; 1500 üyesi için 12 delege, sonrası her 500 üyesi için + 1 delege.
Bu modellemeye göre İstanbul odası yaklaşık 2500 üyesi ile Genel Kurulda 14 Delege ile temsil edilecek.
Türk Gözlükçüler Birliği Genel Kurulu Hazirun modellemesi
Oda Başkanları = 22 Delege
İstanbul 1 Oda 2500 Üye = 14 Delege
Ankara, İzmir, Bursa Adana, Antalya, Antep 500 Üye x 6 = 3000 Üye. 5 Oda x 8 = 40 Delege
100 Üyeli 15 Oda = 1500 Üye. 15 Oda x 5 Delege = 75 Delege
22 Odadan teşkil edecek bir Birlik Hazirunu;
Oda Başkanları = 22 Delege
1 İl, 2500 üyesi ile = 14 Delege
6 İl, 3000 Üyesi ile = 40 Delege
15 İl, 1500 Üyesi ile = 75 Delege
Toplam = 151 Delegeden teşekkül edecek Genel Kuruldaki temsil adaleti! 1500 Üyeli 15 yardıma muhtaç Oda, Birliğin tüm finansmanını üstlenecek 7 Odanın 5500 Üyesini tahakkümü altına alacak.

Bu modelleme varsayım rakamla yapılmıştır. Mevcut derneklerin üye sayısı daha sağlıklı modellemeye imkan verecektir. Unutulmaması gereken detay oda üyeleri “Diploma ve Ruhsatta kayıtlı Optisyenlerden teşekkül edecektir. Kısaca Diploma sahibi olup çalışmayan kişilerde oda üyesi olabilecektir. Kısaca Oda aidatı ödenen çalışmayan optisyenler de seçimlerde anahtar rol oynayacaktır.

Temsildeki bu adaletsizliği önleyecek ve rasyonel mali yönetim imkanı sağlayacak sayıların değişmesini savunan kişiyim.

Öncelikle Oda kuruluşu taban sayısı 500 üye olmalı idi. İdeal bütçe yönetimi için minimum sayı budur.
Adil delegasyon ise her 250 üye için + 1 delege sistemi olmalıydı.

Bu öncelikle küçük illeri Bölge bazlı oda kuruluşuna sevk edecek bütçe savurganlığını önleyecekti. Özellikle sağlık meslek birliklerine bağlı odalar birer temsilcilikten öte işlevi yoktur. Tüm yürütme Birlik yönetim Kurulu ve Genel Kurul kararları ile yapılır. Odalar Birliğin kararlarına uymak zorundadır. Tüm matbu evraklar da Birlik tarafından sağlanır. Kısaca Odaların faaliyeti Birliğin çizdiği sınırlar dahilindedir. Bölge Odaları illerde temsilcilik açabilir hizmetin ayağa gitmesini sağlayabilir bunlar organizasyon gerektiren basit işlemlerdir.
Yukarıda belirttiğim sakıncalar Temsi Adaletsizliğinin boyutlarını göstermektedir.

Buna bağlı olarak “Gelir” adaletsizliği de doğmaktadır.
Birlik kanunun 20. Maddesinde odalar “BRÜT GELİRİN %25” kısmını Birliğe aktarır!. Bu madde Birliğin güçlü odaları nasıl sömüreceğinin bir kanıtıdır. Brüt gelirin %25’i, net bütçenin %75’ine tekamül eder!. Birliğin mali omurgasını taşıyacak 2-3 Dernekten elde edilen gelir ile küçük odalara kaynak aktarılıp “Delege avcılığı” yapılacaktır.
Ve son olarak karşı çıktığım madde çatı örgütü Türk Gözlükçüler Birliği Yönetim Kurulunun ülke genelini bağlayacak kararlarda “Karar Yeter Sayısı” aymazlığıdır.

Su-i misal emsal olmaz.
Karşı çıktığım karar yeter sayısı uygulamasına diğer Birlik uygulamaları emsal gösterilmektedir.
Kötü örnek emsal olamaz.
Nedir Karar Yeter Sayısı aymazlığı?
Birlik Yönetim Kurulu 15 üyeden teşkil eder.
Salt Çoğunlukla toplanır. Katılanların salt çoğunluğu ile karar alır.
Eşitlik halinde Başkanın oyu 2 oy sayılır.
Buyurun Modellemeye;
Önemli kararların alınacağı toplantıya 8 Üye katıldı. Salt çoğunluk sağlandı
Önemli karar oylandı sonuç; Kabul 4 Red 4 çıktı.
Eşitlik nedeniyle Başkanın kararına bakıldı ve Başkan Kabul dedi!.
15 Kişilik yönetim Kurulu 4 kişinin kararı ile ülke genelinde mutlak uygulanacak kararı kabul etti!
Oda Yönetim Kurullarında kabul edilebilir bu uygulama Birlik Yönetim Kurulunda uygulanması son derece sakıncalı sonuçlar doğuracak vahim bir hatadır.
Birlik kararlarında “Karar Yeter Sayısı Nitelikli Çoğunluk” olmalıdır.
Oldu bitti kararlar ancak bu yöntemle engellenebilir.
Yazı girişinde de belirttiğim gibi TBMM meclis kayıtlarında bulduğum güncel tarihli taslakta karşı olduğum maddeler bunlardır.

Taslak çalışmalarında benim de tuzum olan bu Mesleki Birlik yasasının beklentilere cevap vermesini, temsilde ve yürütmede adil bir düzen kurulmasını temenni ediyor. Arzulanan huzurun tesisine vesile olmasını diliyor, emeği geçenlere, bıkmadan usanmadan ömrünü bu yola adayanlara meslekte son demlerini geçiren bir meslek adamı olarak teşekkür ediyorum.

Hakan Ertunk
20.11.2017